________________
૩૧૭
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૧-૪-૧૯૩૬ ઋષભદેવજીને સો પુત્રોને સો રાજ્ય સોંપી હોઈ તેમની તરફ ઈદ્ર મહારાજાની ભક્તિ ઘણી જ રાજ્યાભિષેક કરવા પડ્યા તે યોગ્ય જ થયું છે. ઉભરાઈ ગએલી હતી, અને તેથીજ ભગવાન્ સો રાજ્ય કરી સો પુત્રને આપ્યાં તે પ્રજાહિત ઋષભદેવજીનું દેવું માન પ્રથમ તીર્થકર તરીકે
( શાસ્ત્રોમાં ગણાએલું છે, તેવી જ રીતે પ્રથમ રાજા કેમ ?
તરીકેનું સ્થાન પણ શાસ્ત્રકારોએ ભગવાનું આ બધી વાત વાચકોના સમજવામાં જ્યારે ઋષભદેવજીનું જ ગણેલું છે. કલિકાલ સર્વજ્ઞ આવશે ત્યારેજ તેઓ શાસ્ત્રકારોએ સો પુત્રોને સો ભગવાન હેમચંદ્રસૂરિજી, ભગવાન ઋષભદેવજીની દેશની રાજગાદી ઉપર બેસાડી રાજ્યાભિષેક સ્તુતિ કરતાં જેવી રીતે તેમનું આદ્ય તીર્થકરપણું અને ભગવાને જે કર્યો છે તે પ્રજાના હિતને માટેજ છે પ્રથમ સાધુ દશાને વખાણે છે, તેવી જ રીતે ભગવાન્ એ સ્પષ્ટપણે સમજી શકાશે. શાસ્ત્રકાર મહારાજાઓ ઋષભદેવજીની આદ્ય રાજા તરીકેની દશાને પણ શિલ્પ અને કર્મનો ઉપદેશ તથા સ્ત્રીઓના ચોસઠ વખાણે છે. જોકે અજિતનાથજી ભગવાન્ વિગેરે ગુણોનું નિરૂપણ ભગવાન્ ઋષભદેવજીએ જે કર્યું કેટલાક બીજા તીર્થકરો પણ રાજ્યના માલીક થઈ છે તે જેમ પ્રજાના હિતને માટે છે, તેવીજ રીતે સો રાજા તરીકે થયેલા છે, પણ છતાં તેઓની રાજ્ય દેશના સો રાજ્યો ઉપર સો પુત્રોનો અભિષેક કર્યો સ્થિતિ તરીકે સ્તવના શાસ્ત્રકારો કરતા નથી, પણ તે રૂપે ત્રીજું કાર્ય પણ પ્રજાજનના હિતને માટે ભગવાન્ ઋષભદેવજીની તો પ્રથમ તીર્થંકરપણાદિની કર્યું છે એમ સ્પષ્ટપણે તિવિ પાહિયટ્ટયાણ એમ સ્તુતિ કરે તેવીજ રીતે તેમના પ્રથમ ભૂપાલપણાની કહી જણાવે છે. અર્થાત્ ભગવાન્ ઋષભદેવજીની સ્તુતિ પણ શાસ્ત્રકારો કરે છે. દીક્ષા લઈ તે વખતે એક દેશના સૌ દેશો થયા અને ત
1 વિનીતાના નિવેશમાં જુગલિયાનો હિસ્સો એક રાજ્યના સો રાજ્યો થયાં.
ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે વિનીતા નગરીના વિનીતાને સ્વાભાવિક વૃદ્ધિ નહોતી કેમ? નિય
નિવેશમાં મુખ્ય કારણ ભગવાન ઋષભદેવજીની પણ વિનીતા નગરીના નિવેશની વખતે તો ભકિત હોવા છતાં પણ તે વિનીતાના નિવેશમાં તે સમગ્ર દેશ અવિભક્તરૂપે હોઈ એક રૂપજ હતો વખતના જુગલીયાઓની સ્થિતિ પણ એક મુખ્ય અને તેથી ભગવાન્ ઋષભદેવજીનો રાજ્યાભિષેક કારણ તરીકે જ ગણી શકાય તેમ છે. આખા દેશના એકજ સ્વામી તરીકે થાપીને કરવામાં ત
- વિનીતા એવા નામનું કારણ આવેલો હતો. આવી રીતે વિનીતાનગરીનું રાજ્ય પેટાભેદ અને પ્રતિસ્પધીં રાજાઓ વિનાનું હોઈ તેને ભગવાન્ ઋષભદેવજીના રાજ્યાભિષેકની ગાઢ વસતિના સ્થાનરૂપ અને જાહોજલાલીના વાત શરૂ કરી તે વખતે આપણે જોઈ ગયા છીએ ધામરૂપ બનવાનો સંભવ ઘણોજ ઓછો હતો. કે તે વખતના જુગલીયાઓ ભગવાનના
- રાજ્યાભિષેકને માટે સરોવરમાંથી પાણી લઈને ભગવાન ગઢષભદેવજીનું પ્રથમ રાજા તરીકે
- આવે છે, તેટલા વખતમાં તો ભગવાન્ માન
ઋષભદેવજીનો રાજ્યાભિષેક ઈદ્રાદિક મહારાજાઓ એક બાજુ આવી રીતે વધવાનો સંભવ ઘણો મળી સંપૂર્ણપણે કરી નાંખે છે, પણ ભાગ્યશાળીઓને ઓછો હતો, ત્યારે બીજી બાજુએ ભગવાન્ શિખવણી વગર સદબુદ્ધિજ સૂઝે, તેમ આ ઋષભદેવજી મહારાજ સર્વથી પહેલા રાજા થએલા