________________
.
.
૩૦૬
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૬-૪-૧૯૩૬ સર્વજ્ઞોની અવિચારશીલતા
શા માટે વિચાર કરવો પડતો નથી વારૂં ? જવાબ આ આખા સંસારમાં જોશો તો માલમ પડી એ છે કે આ સઘળી વાતો નક્કી થઈ ગએલી છે. આવશે કે ફક્ત કેવળી મહારાજાઓ એજ દુનિયામાં સિદ્ધ વસ્તુનો વિચાર નથી. વિચાર વગરના છે, પરંતુ આ શબ્દો બોલતાં પહેલાં આવી નક્કી થઈ ગએલી વાતોમાં તમે વિચાર તમારે એ શબ્દનું મહત્વ ખ્યાલમાં રાખવાનું છે. કરતા નથી અને એકદમ જવાબો આપી દો છો, દુનિયાના વ્યવહારમાં તમે કોઈને વિચાર વગરનો આથી તમે વિચાર વિનાના છો, એવો તમારા ઉપર કહો છો તો તે એનું અપમાન છે અને તમે કોઈને આક્ષેપ મૂકી શકાતો નથી. આ ઉપરથી સ્પષ્ટ થાય વિચારશીલ કહો છો તો તે એનું સન્માન છે. જગતના છે કે તેવીજ બાબતોમાં વિચાર કરવાનો હોય છે વ્યવહારમાં વિચારશીલ અને અવિચારશીલની આ કે જે સંબંધમાં હજી નિશ્ચય કરવામાં આવ્યો નથી. સ્થિતિ છે, ત્યારે તમે એ અવિચારશીલતા સર્વજ્ઞ જે વસ્તુમાં આત્માને પૂરેપૂરો નિશ્ચય થયો હોય, તેવી ભગવાનના શિર ઉપર કેમ જડી દો છો તેનો વિચાર વસ્તુમાં દુનિયાદારીવાળાઓ કદી વિચાર કરતા કરો. અવિચારશીલતા એ વ્યવહારમાં નિંદાનું કારણ નથી. જે વસ્તુ સિદ્ધ છે, જે ઠરી ચૂકેલી છે, જે છે. તે છતાં એ અવિચારશીલતાનો ટાઈટલ તમ પ્રત્યક્ષપ્રમાણથી સ્પષ્ટ છે, તેને માટે કોઈ વિચાર શ્રીસર્વજ્ઞદેવને શિરે લગાડો છો એનો અર્થ શો ? કરવા બેસે તો તેને આપણે મૂખેંજ કહી દઈએ હવે આપણે એનો અર્થ સમજવાનો પ્રયત્ન કરીએ. છીએ, તમે કોઈ માણસને એવો પ્રશ્ન કરો કે ભાઈ, પ્રથમ તો આપણે એ વાત વિચારવાની છે કે આ માણસને આંખ કેટલી હોય ? હવે તે માણસ તમોને જગતમાં કઈ કઈ વસ્તુને અંગે વિચાર થાય છે. સામો જવાબ આપે કે - સબુર કરો પ્રયોગ કરીને વિચાર કરવાનો કોને હોય?
જવાબ આપું છું. તો આવો વિચિત્ર ઉત્તર આપનારને કઈ કઈ વસ્તુને અંગે વિચાર થાય અને કઈ તેમ
2 C તમે પ્રયોગશાસ્ત્રી કહી દેતા નથી અને તેના કઈ વસ્તુને અંગે વિચાર નથી થતો એ વાત તમે આ
ઓવારણાં પણ લેવા માંડતા નથી, પરંતુ તેને મૂર્ખાજ વિચારી જોશો તો માલમ પડશે કે જગતમાં જે વસ્તુને કહા છી. અંગે નિર્ણય નથી થયો તેવીજ વસ્તુઓને અંગે જ્યાં અજ્ઞાન છે ત્યાં વિચાર છે વિચાર કરવાનો બાકી હોય છે. જે વસ્તુનો આ જે વસ્તુના સંબંધમાં હજી કાંઈ વિચાર થયો સંસારમાં નિર્ણય થઈ ગયો છે તેને અંગે આ જગતમાં નથી, તે વસ્તુના સંબંધમાં પ્રશ્ર કરતાં કોઈ વિચાર કાંઈપણ વિચાર કરવાપણું હોતું નથી. મનુષ્યને કરે તો તમે તેને વખોડતા નથી, પણ તેના કાર્યની કેટલી આંખો છે ? અંધારું રાતે પડે છે કે દિવસે પ્રશંસાજ કરો છો. જ્યારે જે વસ્તુનો નિર્ણય થઈજ ? અગ્નિમાં દઝાય છે કે નથી દઝાતું ? આ અને ગએલો છે, તે વસ્તુને અંગે કોઈ વિચાર કરવા બેસે આવા પ્રશ્નો અંગે કાંઈપણ વિચાર કરવાનું બાકી તો આપણે તેને મર્મો કહીએ છીએ. આ ઉપરથી રહેલું જ નથી. આવા પ્રશ્નોના ઉત્તર આપવાને માટે સ્પષ્ટ થાય છે કે વિચારની શોભા તેજ જગા ઉપર તમે વિચાર કરો છો ખરા કે ? ના ! આ પ્રશ્નોને છે જે જગા ઉપર અજ્ઞાન છે. અજ્ઞાન છે ત્યાં જ અંગે જરાપણ વિચાર કરવાપણું નથી. આવા પ્રશ્નો વિચારોને અવકાશ છે અને ત્યાંજ જે વિચારો થાય થતા તëણેજ તમે તેના ઉત્તરો આપી દો છો. તો છે એ વિચારોને આપણે સ્તુતિપાત્ર વિચારો માની હવે વિચાર કરો કે આ પ્રશ્નના વિચારો પરત્વ તમોને લઈએ છીએ. જ્યાં આગળ અજ્ઞાન છે, જ્યાં જ્ઞાનની