________________
૧૦૫
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૧૦-૧૨-૧૯૩૫ ઓપને ઓપ તરીકે ન પારખી શકનારાને સુપંથે વાળવાનો છે, અથવા ન તો આપણે બીજા કોઈપણ સજ્જન ચોક્સી તરીકે માનવાને તૈયાર કોઈના સમાગમમાં આવવાનું છે. માત્ર આપણે પોતે થવાનો જ નથી ! જે માણસ ઓપને ઓપ તરીકે ન આપણા આત્માથી ધર્મ જાણવાનો છે અને એ ધર્મ ઓળખી શકે તેને આપણે પારેખ માનતા નથી, પરંતુ જાણીને તેનું આચરણ કરીને પોતાનું આત્મકલ્યાણ ઓપન જે મૂળ વસ્તુ ધારી લે છે તેવાને આપણે સાધવાનું છે. આપણે બીજા કોઈને સાધર્મિક અથવા મખોજ કહીએ છીએ. પારેખ ઓપ ચઢાવેલી વસ્તુના તો મિથ્યાત્વી કહેવાનોજ નથી. મૂળરૂપને જ પારખી શકતો નથી અને એ ઓપન : જા ત સાચી વસ્તુ ધારી લે છે તો લોકો તેને મજ પોતાના સમકિતનો નિશ્ચય ક્યારે થાય ? કહે છે. હવે એજ ઉદાહરણ અહીં આપણે ધર્મમાં જે શંકાકારો અહીં આ પ્રમાણેની દલીલ કરે ઉતારવાનું છે. આપણે ધમી છીએ, ધમાં હોવાનો છે તેમની દલીલમાં શું તત્ત્વ રહેલું છે તે જોઈએ. અને ધર્મ પાળતા હોવાનો દાવો કરીએ છીએ ત્યારે સૌથી પહેલી વાત તો એ છે કે માણસ પોતે પોતાને આપણે એ દાવો કેટલે અંશે ખરો છે એ તપાસી બરાબર ઓળખી શકતો નથી. આત્માના સમ્યકત્ત્વના જોવાની જરૂર છે. ધર્મના ક્ષેત્રમાં તમે કઈ લિંગીને લક્ષણો સ્વયં વિચારવાથી પોતાના આત્મામાં સાધુ માનો છો અને કઈ મિથ્યાત્વીન સાધર્મિક સમ્યકત્વ થયું છે કે નહિ તે આપોઆપ સમજાઈ માન્યા છે. હવે સાધર્મિકનો અર્થ શું થાય છે તેનો જશે. વિચાર કરો. સાધર્મિક એટલે સમાનધર્મવાળા. હવે
આત્મા પોતાના સમકિતનો પોતે નિશ્ચય કરી તમે મિથ્યાત્વીને તમારા સમાનધર્મવાળા માનો છો
શકતો નથી. જો કોઈ આત્મા પોતાનાજ સમ્યકત્ત્વનો તે પછી તમારો પોતાનો ધર્મ પણ કેવો છે તેનો
પોતે જ નિશ્ચય કરવા તૈયાર થાય તો તેને તરતજ તમે વિચાર ક્યું છે ?
એ વસ્તુ ખ્યાલમાં આવે છે કે એ નિર્ણય કરવો આપણે આપણું સંભાળો
એ કાંઈ સરળ કાર્ય નથી પરંતુ તે એક ખરેખરૂં જેના આત્મામાં સમ્યકત્વ ન હોય તેવા કઠણ અને મહામુશ્કેલ કાર્ય છે. આપણે સમ્યકત્વી માની લીધા, ખોટા રત્નોને પણ અંકુર વિના બીજ ન ઓળખાય. આપણે સાચા રત્ન તરીકે માની લીધા છે તો પછી ખોટાનેજ સાચું માનનારા આપણે ખોટા કહેવાઈએ
જેના કાર્યો સમકિતના હોય, જેની વાણીમાં ખરા કે નહિ વારૂં ? એ હિસાબે તો આપણે પણ
સમકિતના દર્શન થતાં હોય, જેના વિચારમાં પણ મિથ્યાત્વીજ કરીએ કે બીજું કાંઈ?કેટલાક શંકાકારો
સમ્યકત્ત્વના દર્શન થતાં હોય અને જેનું આચરણ અહી આવી શંકા કરે છે. હવે આપણે એ શંકામાં પણ સમ્યકત્તથી રંગાએલુંજ હોય તેવા આત્માને તથ્ય કેટલે અંશે રહેલું છે તે જોઈએ. આ પણ એવા નિશ્ચય કરવો કે ખરેખર હું સમ્યકત્ત્વ વિચારસરણીજ જો આપણે સાચી માની લઈએ અને પામલાજ છું એ વાત મહાદુષ્કર છે. જમીનમાં તમે તેજ પ્રમાણે ચાલીએ તો તો તેનો અર્થ એ થાય છે જ વાવ્યું છે તે વસ્તુ શું છે તેની અન્યને ખબર કે આપણે આપણાજ આત્માનું કરીને ઘરમાં બેસી પડતી નથી. એ ખબર ત્યારેજ પડે છે કે જ્યારે રહેવાનું છે. આપણે ન તો પારકી પીડામાં પડવાનું એના અંકુર ફૂટે છે. વળી અંકુર નિકળ્યો તે ઉપરથી છે ન તો કોઈ અધર્મને પંથે જતો હોય તેવાને આપણે પણ આ ફલાણીજ ચીજ છે એમ આપણે નિશ્ચયપણે