________________
* * * * * * *
૫૬ ૨
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૭-૯-૧૯૩૫ રહી છે તેનું કારણ જ એ છે કે ધર્મ એ અવ્યક્ત ફાવ્યા નથી પરંતુ અહીં ધર્મના ક્ષેત્રમાં સઘળા જ ચીજ છે, ધર્મ એ રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શવાળો ફાવ્યા છે. જેને જેમ ફાવ્યું તેમ તેણે ગોળા સ્થલ પદાર્થ નથી. જો તે સ્થૂલ પદાર્થ હોત તો ગબડાવ્યા છે, અને એવી હાકે રાખેલી વાત પણ તેની પરીક્ષામાં કશો વાંધો યા વાદવિવાદ પડત અહીં કબુલ રહી શકી છે તથા જેને જેમ ફાવ્યું નહિ, પરંતુ તે રૂપ, રસ, ગંધ વિનાને પદાર્થ છે તેમ લોકો એક એકની પાછળ ઝુક્યા છે ! એનું તેથીજ તેની પરીક્ષામાં ભાંજગડ ઉદ્ભવે છે. જો કારણ એટલુંજ છે કે ધર્મ એ દુનિયાદારીની ચીજ ધર્મનું કોઇ ચોક્કસ પ્રકારનું સ્વરૂપ હોત તો એ નથી અને તેથી જ તેમાં અનેક પ્રકારના છળપ્રપંચો સ્વરૂપ ધારાએ ધર્મની પરીક્ષા કરી શકાત કે અમુક અને પાખંડો ચાલી શક્યા છે. વ્યવહારની કોઇપણ રૂપવાળો હોય તે જ ધર્મ છે અને પછી પરીક્ષાનો વસ્તુની પરીક્ષા કરવી હોય તો તે માટે માત્ર એ માર્ગ નિર્ણિત થાત તો જગતમાં ધર્મને સ્થાને અડધી મિનિટ પણ બસ થાય છે ! આ વસ્તુ મધુર અધર્મનો પાદસંચાર અશક્ય બન્યો હોત. છે, આ કડવી છે, આ ખાટી છે, આ તુરી છે, આ કોઈ સોનાને લોટું ન જ કહી શકે.
સોનું છે, આ રૂક્યું છે એ સઘળું પારખવાને માટે
માત્ર અડધી ક્ષણ પણ બસ છે. પાંચે ઈન્દ્રિયોના - તમે ગમે એવા “અઠંગ ખેલાડી” હો તો
વિષયોની કક્ષામાં આવતી બાબતો પૈકીની કોઇ પણ તમે તમારી યુક્તિપ્રયુક્તિથી એ લોઢાને સોનું
બાબત પારખવી હોય તો તેને માટે એક ક્ષણ પણ યા સોનાને લોઢું કહીને તે તરીકે તેને તમે જગતને
પૂરી થાય છે. આથી જ પાંચ ઈન્દ્રિયોના વિષયોના ઓળખાવી શકતા નથી અર્થાત્ જગતની આંખમાં
ક્ષેત્રમાં આવતી કોઇપણ બાબત વિષે કોઇ ગોલમાલ આવી સ્પષ્ટ બાબતમાં ધૂળ નાખવી શકય નથી, ચલાવી શકતું નથી અને કોઇ ગોલમાલ ચલાવવા અથવા તમે તદન સામાન્ય બુદ્ધિના હોત તો પણ જાય છે તો તે જાહેર થઇ જાય છે. તમે સોનાને લોઢું કહેવાને તૈયાર ન જ થયા હોત! જો કોઈ સોનાને લોઢું કહેવા જાય તો તેની એ જ કોની પરીક્ષા કરવી મુશ્કેલ છે ? દશા થાય કે તેને લોઢાને ભાવે સોનું પણ આપી વ્યવહારની વાતોમાં છળપ્રપંચ ચાલી શકતા દેવું પડે, અને એવો વેપલો કરવા જાય તો તેને નથી કારણ કે વ્યવહારની સઘળી વાતો બેને બે તરત જ પાઘડી ફેરવીને બેસી જવું પડે ! જગતના ચાર જેવી છે અહીં તેવું નથી. ધર્મ, અધર્મ, વ્યવહારમાં જેને રેહવું છે તે માણસને વ્યવહારના આશ્રવ, સંવર, નિર્જરા, મોક્ષ આ સઘળાં તત્વો કાયદાકાનુનો બરાબર પાળવા પડે છે અને તે એવાં છે કે તે બેને બે ચાર જેવાં નથી ! આ સઘળી એવા કાયદાઓ પાળે છે તો જ તે વ્યહારામાં ટકી વસ્તુઓ સૂમ બુદ્ધિથી જ ખ્યાલમાં આવી શકે છે શકે છે, નહિ તો તો વ્યવહારમાં ટકી શકતો નથી. એથી જેનામાં બારીક બુદ્ધિ ન હોય તેવા માણસો કોઈ માણસ એમ કહે છે આખું જગત સૌથી આશ્રવ, સંવર, નિર્જરા વગેરે સમજવામાં ગોથાં કિંમતી ધાતુ તરીકે સોનું માને છે પરંતુ હું તો ખાય તેમાં જરાય આશ્ચર્ય નથી જ ! પદાર્થનો કથીરને જ કિંમતી માનવાનો, તો તેને મેડહાઉસમાં સ્વભાવ જ એવો છે કે તે પોતાનું સ્વરૂપ છુપાવતા જ જવું પડે !
નથી પરંતુ પોતાનું સ્વરૂપ જાહેર કરી દે છે. સૂર્ય
આકાશમાં ઉગે છે તેને આપણે દીવો લઈને અહીં બધા ફાવી ગયા છે !
શોધવો પડતો નથી, પરંતુ સૂર્યનો સ્વભાવ જ જગતના વ્યવહારમાં ગપ્પાં મારનારાઓ