________________
૪૯૯
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૧૪-૮-૧૯૩૫ દાન :
પીવા દઉં, પણ પાણી તો વહી જવાનું જ છે, જે કંજુસાઈ છોડી ઉદારતા કર, લેવું લેવું
રાખ્યું તે રહેવાનું નથી, છોડીને જવાનું છે, છતાં અનાદિ કાળથી છે, તેથીજ હે જીવ ! તું રખડ્યો,
લાભ નથી મેળવાતો, માટે નિર્મમત્વ ભાવ કરી
ઉદારતા કરવી. આ જણાવ્યા છતાં ધ્યાન રાખવું પાપો ક્ય, હવે દેવાની બુદ્ધિ કર ! ને તેમાં દીધું એટલું કલ્યાણ, દીધું એટલું બચ્યું ને ઉગવું આનું
કે જગતમાં શાહુકાર એટલા ઉદાર નથી હોતા કે
જેટલા રંડીબાજ, ચોર, જુગારી, લુટારા હોય નામ દાન, મનુષ્ય લેવું લેવું કરે છે પણ તેણે
તેઓને બે પૈસા ખરચતાં વાર ન લાગે, તેનો વિચારવું જોઈએ કે “લેવાનો છેડો ક્યો ! ફળ શું?
હિસાબ જ નહિ ગણે પણ ત્યાં ધર્મ થશે ? ના! ચક્રવતી છએ ખંડની રિદ્ધિ, સમૃદ્ધિ, રાજ,
વાર છે. એકલી ઉદારતામાં ધર્મની જડ નથી ચૌદરત્ન, નવનિધાન, મેળવે પણ સ્વપ્નમાં દેખેલું
રાખેલી ત્યારે ! આચારની પવિત્રતા હોય તે જ આ બધું ક્યાં સુધીનું ? આંખો નહિ ખુલે ત્યાં
દાન શોભાવાળું છે, આચારની પવિત્રતાને અને સુધીનું હોય ! આંખ ખુલી ગયા પછી બધુંય
વર્તનની પવિત્રતાને આસ્તિકના ધર્મ માન્યા વિના ખલાશ ! તેવી જ રીતે આપણી રિદ્ધિનો છેડો ક્યાં
નહિ રહે, છતાં એમ ન થવું જોઈએ કે સારી રીતે સુધી ? આંખ ન મીંચાય ત્યાં સુધી, મીંચાયા પછી
વર્તવું પણ અડચણ ન આવે ત્યાં સુધી અડચણ બધુંય ખલાસ ! પછી નહિ તમે માલિક, નહિ
આવે તો સદાચારની સાથે લાગતું વળગતું નથી હકદાર કે નહિ લેણદાર, પછી તેનો માલિક,
માટે જે પવિત્ર વર્તન રાખે તે જીવને સાટે રાખો, હકદાર તો કુટુંબ
સુખ ચાલ્યું જાય દુઃખ આવે તો ખેર ! પણ આ શીલ :
કરવું છે, સાચી લડાઈમાં તૈયાર થવાવાળા લશ્કરે ધારો એક શેઠીયાનો છોકરો મરીને કોઈ ખોટી લડાઈમાં તાલીમ લેવી પડશે, ખોટા હલ્લા ગરીબને ત્યાં જન્મ્યો, કોઈ જ્ઞાનીથી સિદ્ધ થયું કે કરી, બચાવ કરી લડાઈ કરવાથી સાચી લડાઈમાં આ શેઠનો છોકરો હતો છતાં તમો તને હક ઉતરાશે, તેવી જ રીતે જાણી જોઈને ઉભા કરેલ આપો ખરા ? અરે ! એ તો જવા દો પણ ચાલ દુઃખો વેદવાનું ને આવેલાં સુખો તરછોડવાં. આ તો જુવો. એક શેઠને ત્રણ છોકરા હોય; એકને શાથી થાય ? તપસ્યાથી થાય. ખોળે આપ્યો ને એનો હક ગણો છો? કેમ? નામ તપ. પલટું, જ્યારે નામ પલટે એટલામાં નખોદ વળે છે. ત્યારે આણે તો “ધામ' પલટું છે, બધી
તપસ્યા શું ખાવાનું નહિ મળવાથી કરાય
છે? ના ? ત્યારે ! આ સહન કરવું છે, ને આવેલાં માલિકી બધો હક, બધી સત્તા જવાની તો પછી
દુઃખ સહન કર્યા આ ધર્મનો ત્રીજો ભેદ જાણવો. જવાની વસ્તુથી લાભ ન લઈએ તો ખરેખર ઘાટના કૂતરા જેવી દશા થાય. ગંજીનો કુતરો તો
અહીં સહેજે શંકા થશે કે :શેઠનું બચાવી નમકહલાલ કરે છે, પણ પેલા તમે જણાવી ગયા છો કે-જગત દુઃખથી ઘાટના કૂતરાને ભસીને કોઈને પાણી નથી પીવા ભડકી રહ્યું છે, ને અહીં તો આ કહો છો તો તમારા દેવું, પણ એ નથી સમજતો કે હું પીવા દઉં કે ન કહેવાથી વિરુદ્ધ જણાય છે ? જ્યાં સુધી ઉંડા નહિ