Page Text
________________
૪૯૪
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૧૪-૮-૧૯૩૫
ધર્મનું મૂળસ્વરૂપ
(નોંધ:-શ્રી પાલીતાણા મુકામે “શ્રીસિદ્ધક્ષત્ર જૈન મોટી ટોળી'ના પ્રબલ આગ્રહથી નિમ્ન જાહેર વ્યાખ્યાન પૂજ્યપાદ આગમદ્ધિારક આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ સાગરાનંદ સૂરીશ્વરજી મહારાજે શેઠ મોતી કડીયાની ધર્મશાળામાં અષાઢ વદિ ૧૪ને સોમવારે આપ્યું હતું, જે મનનીય હોઈ પ્રગટ કરાય છે.) ટુઃd પપાસુd ધર્માત્ સર્વશાપુ સ્થિતિ હોવા છતાં તે આર્ય પ્રજા પરીક્ષા ન કરી શકે તે न कर्तव्यमतः पापं कर्तव्यो धर्मसंचयः ॥१॥
ધર્મને કરવાને બને અધર્મ કરવાવાળી થાય. જેમ
આપણે બધા એકલા દૂધના નામે જ દોરાતા નથી. મહાનુભાવો ! આજનો વિષય “ધર્મનું
આંકડાનું દૂધ તે પણ દૂધ કહેવાય, ખરસાણીનું દૂધ મૂળસ્વરૂપ' રાખવામાં આવ્યો છે. ધર્મના મૂળ
તે પણ દૂધ કહેવાય, થોરીયાનું દૂધ એ પણ દૂધ સ્વરૂપને વિચારવા પહેલાં ધર્મ શી ચીજ છે ?
ગણાય, પરંતુ તે કોઈ પીતું નથી, અને તેથી તે ધર્મની જરૂર શી? ધર્મ શું કાર્ય કરે છે? તે વિગેરે
દૂધના ગુણો ખ્યાલમાં લઈ, તે ગુણો જેનામાં હોય જ્યાં સુધી ન વિચારીએ ત્યાં સુધી ધર્મના કારણ
તેવું દૂધ પીએ છીએ, ને ઇતર દૂધને નથી પીતા. અને ધર્મના સ્વરૂપને વિચારવાનું ઓછું જ રહે.
તમે કોઈને કહ્યું-પાંચ શેર દૂધ લાવો. અહીં તમે અર્થાત્ ધર્મના ફળ વિગેરે ધ્યાનમાં આવે ત્યારે
નથી બોલ્યા કે અલ્યા ! આંકડા, થોરીયાનું ન ધમને ઈષ્ટ તરીકે ગણી શકીએ, ને જ્યાં સુધી
લાવશો. શુદ્ધ પદાર્થનું વિશેષણ કેમ ન જોડ્યું ? ધમના ફળાદિ ધ્યાનમાં ન આવે ત્યાં સુધી ધર્મની
ગાયનું લાવજો કે ભેંસનું લાવજો એમ પણ નથી પરીક્ષા કરવા તૈયાર ન થઈ શકીએ. ધમનાં કાર્યો,
કહ્યું. કહો ત્યારે સામાન્ય શબ્દ પણ પ્રકરણને ફળો ધ્યાનમાં ન આવે, તેની સુંદરતા, તેની
અંગે વિશેષના અર્થમાં જઈ પડે છે. પુષ્ટિને માટે જરૂરીયાત વિચારવામાં ન આવે ત્યાં સુધી તે પીવાનું એ પ્રકરણ હોય ત્યાં આંકડા. થોરીયા ધર્મની પરીક્ષા જરૂરી જેવી ન લાગે, ને જ્યારે
વિગેરેના દૂધનો વ્યવચ્છેદ કરી નાખે, તેવી જ રીતે ધર્મની પરીક્ષા જરૂરી જેવી ન લાગે ત્યાં સુધી
ધર્મને અંગે માત્ર “ધર્મ' નામ સાંભળી દોરાઈ ધમનું કયું સ્વરૂપ' તે જાણવા પ્રયત્નનો ઉત્સાહ
જઈએ, તે પોષક છે કે નાશક છે એ ખ્યાલમાં ન ન થાય, ને આ ઉત્સાહ ન થાય ત્યાં સુધી “ધર્મનું
લઈએ, ને સામાન્ય ધર્મ લઈ લઈએ તો પાછળથી સાચું સ્વરૂપ' જાણવાની મહેનત લઈએ જ શાના?
પસ્તાવું પડે છે. આટલા કારણથી ધર્મને જાણવો અર્થાત્ ઇતરને છોડીને મૂળને વળગવાનું ખ્યાલમાં જોઈએ. ન આવે.
सूक्ष्मबुद्धया सदा ज्ञेयो धर्मोधमार्थिभिनरैः । આટલા માટે પરમર્ષિઓ ધર્મના કાર્યને अन्यथा धर्मबुध्ध्यैव तद्विघातः प्रसज्यते ॥ તપાસવાનું જણાવે છે. ધર્મ કરે છે શું ? એટલું
અર્થાત્ બારીક બુદ્ધિનો ઉપયોગ કરવો. તે તે નિશ્ચિત છે કે ધર્મની ઇચ્છા વગરનો, ને
ધારાએ ધર્મના અર્થીઓએ ધર્મ જાણવો જોઈએ, અધર્મની ઇચ્છાવાળી આર્ય તો નહિ હોય. ધર્મની
નહિતર બુદ્ધિ ધર્મની જ હોય, પોતે ધારે કે હું ધામ ઇચ્છાવાળી અને અધર્મથી દૂર રહેવાની ઇચ્છાવાળી કરું છું, છતાં તેનો નાશ થાય.
| SR No. | 520953 |
| Book Title | Siddhachakra Varsh 03 - Pakshik From 1934 to 1935 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ashoksagarsuri |
| Publisher | Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 696 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Siddhachakra, & India |
| File Size | 25 MB |