________________
૪૪૩
શ્રી સિદ્ધચક્ર
જુલાઈ - ૧૯૩૫ સમ્યગ્ગદર્શન પામનારો ભક્તિપાત્ર બને તો પછી હોય છતાં પણ તેના જે ગુણોને ઉદેશીને તેનું જેઓએ સમ્યગ્દર્શનની સ્થિતિ કરતાં પલ્યોપમો આરાધન કરીએ તે ગુણોને રોકવાવાળા કર્મોને અને સાગરોપમોની મોહનીય કર્મની સ્થિતિઓ તેથી નાશ થાય. સ્થૂલભદ્રસ્વામી, જંબુસ્વામી તોડી નાખી, આત્માને દેશવિરતિ કે સર્વવિરતિને સરખા મહાપુરુષોનું સ્મરણ, કીર્તન જે તેમના પાત્ર બનાવ્યો છે, તેવા પુરુષોની ભક્તિ કરવામાં બ્રહ્મચર્યના ગુણને અંગે કરવામાં આવે છે, તે અપૂર્વ ભાવ હોય તેમાં આશ્ચર્ય જ શું? વળી એ આરાધન કરનારને બ્રહ્મચર્ય પ્રાપ્ત કરાવનાર, વાત પણ ધ્યાનમાં રાખવાની છે કે જે મનુષ્યને જે સ્થિર કરાવનાર કે દૃઢ કરાવનાર થાય છે, અને ગુણની આરાધના કરવી હોય તે મનુષ્ય તે ગુણની
તેથી જ કલિકાલ સર્વજ્ઞ ભગવાન શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજી ઉત્કૃષ્ટતાવાળાઓની પૂજા, ભક્તિ કરવી જ જોઈએ. યોગશાસ્ત્રની અંદર સ્થૂલભદ્રાદિ મહાપુરુષોના ગુણવાળી વ્યક્તિની આરાધનાની જરૂર સ્મરણની વખતે તેમના તે મૈથુનનિવૃત્તિના ગુણને - જો કોઈપણ મનુષ્ય ગુણની આરાધના
સ્મરણ કરવાનું જણાવે છે, અને તેના ફળ તરીકે
પણ ત્યાં જ બ્રહ્મચર્યની પ્રાપ્તિ, સ્થિરતા અને રક્ષણ કબૂલ કરે, પણ તે ગુણવાનોની આરાધનાથી વિમુખ રહે કે તે ગુણવાળા એકની પણ વિરાધના
સ્પષ્ટ અક્ષરોમાં સૂચવે છે. તેવી રીતે અહીં પણ કરનારો થાય તો તે ગુણની કબૂલાત વ્યર્થ ગણાય
વિરતિને ધારણ કરવાવાળા મહાપુરુષો જો કે એટલું જ નહિ પણ તે મનની કબુલાત કરનારો સમ્યગ્દર્શન અને સમ્યગૂજ્ઞાન ગુણોવાળા જરૂર સંસારચક્રમાં રખડી મરે. ધ્યાન રાખવું કે ગોશાલો
હોય છે, પણ અહીં ચારિત્રપદની આરાધનાનો અને જમાલિ કેવળજ્ઞાન અને કેવળજ્ઞાનીઓને પ્રસંગ હોવાથી અને ચારિત્રને રોકનારાં કર્મોને સંપૂર્ણપણે માનવાવાળો છતાં શ્રમણ ભગવાન નાશ કરવાનો ઉદ્દેશ હોવાથી તે વિરતિવાળાના મહાવીર મહારાજરૂપી ગુણવાળી વ્યક્તિને નહિ વિરતિરૂપી ગુણને આગળ કરીને ભક્તિ કરવાનું માનવાથી કે તેની વિરાધના કરવાથી સંસારસમુદ્રમાં જણાવેલું છે. સરી પડ્યા છે. શ્રીભગવતીસૂત્રને વાંચનારા અને વ્રતાદિના પાલન અને ભક્તિનું ભાવ સાંભળનારાઓની ધ્યાન બહાર તો નહિ જ હોય અનુષ્ઠાનપણું કરવા શું કરવું ? કે ગોશાલો ભગવાન ઋષભદેવજી વિગેરે ત્રેવીસ દ્રવ્યાનુષ્ઠાન કહેનારાઓને ચેતવણી તીર્થકરોને માનવાવાળો હતો, છતાં શ્રમણ ભગવાન
આગળ જણાવ્યા પ્રમાણે મહારાજા મહારાજરૂપી એક તીર્થકરને નહિ માનવાથી અને
શ્રીપાળજી વ્રત અને નિમયો પાળવાધારા એ તથા તેનો વિરોધ કરવાથી અનંતકાળ સંસારસમુદ્રમાં વિરતિમાં એકનિષ્ઠાવાળા બનેલાઓની ભક્તિરખડી ગયો. અર્થાત્ ગુણવાળાની આરાધના અને દ્વારાએ જ માત્ર ચારિત્રપદનું આરાધન કરે છે તેમ તેની વિરાધનાનો ત્યાગ કરવાધારાએ જ ગુણની નથી, કેમકે વ્રત, નિયમનું પાલન અને વ્રતધારીની આરાધના થાય છે, માટે મહારાજા શ્રીપાળ ભક્તિ એ બંને દ્રવ્ય થકી પણ બની શકે. જો કે ચારિત્રપદની આરાધના માટે દેશવિરતિ અને શ્રીપાળ મહારાજાએ કરેલું તે આરાધન દ્રવ્ય થકી સર્વવિરતિઓને ધારણ કરવાવાળાઓની ભક્તિ હતું જ નહિ. તેવા ધર્મિષ્ઠોના ધર્મબુદ્ધિએ કરાએલા કરવા માટે તત્પર થયેલા છે.
આરાધનને દ્રવ્ય આરાધન તો તેઓ જ કહે કે ભક્તિ કરતી વખતે ધારેલા ગુણોની પ્રાપ્તિ. લા ગણોની ખાન જેઓને દ્રવ્ય આરાધનનું લક્ષણ માલૂમ ન હોય,
અગર ભાવઆરાધનના ઉઠાવગીર બન્યા હોય, વળી, એ પણ એક વાત ધ્યાનમાં રાખવી કેમકે દ્રવ્ય આરાધન ત્યારે જ કહેવાય કે જેનું કે જેનું આરાધન કરીએ તે વ્યક્તિમાં અનેક ગુણો આરાધન કરે છે તેના ગુણોનું બહુમાન અંત:કરણમાં