________________
૩૧૩
શ્રી સિદ્ધચક્ર એપ્રિલ, તથા ૧૮મી મે - ૧૯૩૫ કરી આરાધના થાય છે, અર્થાત્ જો અરિહંત આચાર્યના તેમની પ્રતિમાદિ સ્થાપનાધારાએ આચાર્ય ભગવંતોની મૂર્તિ માનવામાં ન આવે તો અરિહંત સ્થાપનાના ભક્ત બની વર્તમાન ભાવાચાર્યની ભગવંતોનું આરાધન, અરિહંત ભગવંતોની ભક્તિથી બેનસીબ રહી તેમાં પોતે મગરૂબી માને હાજરીના વખતમાં જ બને, અને તેથી તીર્થકર છે, તેવો વખત આવી ભાવાચાર્ય કરતાં નામ ગોત્ર ઉપાર્જન કરવાના કારણભૂત અરિહંતાદિ સ્થાપનાચાર્યનું સામ્રાજ્ય ફેલાવાનો વખત ન આવે વિશ પદોનું આરાધન અરિહંત ભગવંતો વિચરતા તેને માટે પણ આચાર્યપદની આરાધના સાક્ષાત્ હોય ત્યારે જ બને, પણ અરિહંત ભગવાનોનું ભાવાચાર્યના ભક્તિ, બહુમાન આદિ ધારાએ વિચરવાપણું ન હોય ત્યારે ન તો વિશસ્થાનકની જણાવી પણ સ્થાપનાચાર્ય એટલે આચાર્યની મૂર્તિ આરાધના થાય, અને તે વિશસ્થાનકનું આરાધન કે અન્ય સ્થાપના દ્વારાએ ભક્તિ, બહુમાનાદિ નહિ થવાથી કોઈપણ જીવ તીર્થકર ભગવાનની સાચવવાથી આચાર્યની આરાધના જણાવી નથી. વિહરમાન દશા સિવાય તીર્થંકરપણું બાંધી શકે વળી એ વાત પણ ધ્યાનમાં રાખવાની છે કે જેમ નહિ, અને એમ બનવું તે કોઇપણ પ્રકારે વર્તમાનકાળમાં ભાવઆચાર્ય, ઉપાધ્યાય પદો શાસ્ત્રકારોને ઈષ્ટ નથી, અને તેથી અરિહંત કે પોતાના વડીલો વિદ્યમાન છતાં અને તેઓને તે ભગવાનોનું આરાધન, તેમની વિહરમાનદશા હો તે પદને લાયક ગુણવાળા છે એમ માનવા છતાં કે નિર્વાણ દશા થઈ ગઈ હો તો પણ તેમની મૂર્તિ સાધુ, સાધ્વીના સમુદાયોમાં ભિન્ન ભિન્ન દ્વારાએ બની શકે છે, અને તેથી જ ભાષ્યકાર સ્થાપનાચાર્ય રાખવાની પ્રવૃત્તિ હોવાથી રત્નાધિક મહારાજ શ્રી જિનેશ્વર મહારાજના વિરહે એટલે પોતાથી પહેલી વડી દીક્ષાવાળા, જિનબિંબની કરાતી સેવા, સફળતાવાળી છે એમ ગુરુમહારાજા, પદસ્થો કે આચાર્યાદિકોની સમક્ષ સ્પષ્ટ અક્ષરોમાં જણાવે છે, પરંતુ આચાર્ય કોઇપણ આવશ્યક પ્રતિલેખનાદિ નિત્યક્રિયા કરવાનું ભગવંતોની વિરહમાન દશા સિવાયનું શાસન જ પણ કર્તવ્ય છે એમ માનવા તૈયાર થતું નથી, અને હોય નહિ એ વસ્તુ આગળથી સિદ્ધ હોવાથી તે તે પ્રતિદિનક્રિયાઓ સાક્ષાત્ ભાવાચાર્યાદિ પાસે આચાર્ય ભગવંતોની આરાધના સાક્ષાત્ આચાર્ય ન કરતાં માત્ર સ્થાપનાચાર્ય પાસે કરી સાધુ, ભગવંતોની એટલે ભાવ આચાર્યોની સાથ્વી જેવા ઉત્તમ જીવો પણ પોતાને કૃતાર્થ આરાધનાધારાએ જ જણાવી અને તેથી ભગવંત માનવા તૈયાર થાય છે, તેવી અવિધિના અનુમોદન અરિહંતોની આરાધના તેમના વિરહને અંગે કરનારા શાસ્ત્રકારો બને નહિ અને સ્થાપનાચાર્ય મૂર્તિકારાએ અને ભગવાન સિદ્ધ મહારાજાઓની આદિ ધારાએ ભાવાચાર્યાદિક પાસે થતી ભાવભીની આરાધના અરૂપી દશા હોવાથી કેવળ સિદ્ધ ક્રિયાનો ભેદ થઈ જાય નહિ માટે પણ શાસ્ત્રકારે ભગવાનની મૂર્તિ દ્વારાએ જણાવી, પણ આચાર્ય આચાર્યપદની આરાધના તેમની પ્રતિમા દ્વારાએ ન ભગવંતોની આરાધના તેમની મૂર્તિકારાએ જણાવી જણાવી હોય તે સ્વાભાવિક છે. વળી એ વાત પણ નથી. વળી એ વાત પણ ધ્યાનમાં રાખવાની છે ધ્યાનમાં રાખવાની છે કે અરિહંત અને સિદ્ધ કે આચાર્ય મહારાજની હયાતિમાં અંશે પણ મહારાજની આરાધના તેઓ અને તેઓની મૂર્તિ તેમનાં ભક્તિ બહુમાન; વૈયાવચ્ચ અને શુશ્રુષા દ્વારા શ્રી ચતુર્વિધ સકળ સંઘે એક સરખી રીતે નહિ કરવાવાળા છતાં “મરી ઘોડીનું બહુમૂલ કરવાની છે, ત્યારે આચાર્યપદની તેમની સ્થાપના થાય તેની માફક અમુક કાળ કરી ગયેલ દ્વારાએ આરાધના આવશ્યક આદિ ક્રિયા દ્વારાએ