________________
લોગસ સૂત્ર
૩૬૩ આવશ્યક સૂત્રમાં લોગસ્સનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. તે ઉપરથી લોગસ્સ એ સૂત્ર છે એ તો સ્પષ્ટ રીતે ફલિત થાય છે.
સૂત્રમાં ઓછામાં ઓછા શબ્દોમાં, પુનરુક્તિ કે સંદિગ્ધતાના દોષ વિના, સંક્ષેપમાં વિષયના સારતત્ત્વનું નિરૂપણ કરવામાં આવે છે. સૂત્ર કંઠસ્થ કરી શકાય એવું હોવું જોઈએ. તે પદ્યમાં પણ હોય અને ગદ્યમાં પણ હોય, પરંતુ તે વ્યાકરણશુદ્ધ હોવું જોઈએ તથા તેનું અર્થવિવરણ કરી શકાય એવું તે હોવું જોઈએ.
લોગસ્સ એ દૃષ્ટિએ એક ઉત્તમ સૂત્ર છે. લોગસ્સ સૂત્ર મધુર પદ્યમાં છે એ એની વિશિષ્ટતા છે.
ચેઇય વંદન ભાસ(ચય વંદન ભાગ)માં દેવેન્દ્રસૂરિએ નીચે પ્રમાણે પાંચ દંડક સૂત્રો બતાવ્યાં છે :
(૧) સક્ક€ય (શક્રસ્તવ) (૨) ચેઇયWય (ચૈત્યસ્તવ (૩) નામન્થય (નામસ્તવ) (૪) સૂયસ્થ (શ્રુતસ્તવ). (૫) સિદ્ધસ્થય (સિદ્ધસ્તવ)
દંડકના પ્રકારનાં આ પાંચ સૂત્રોમાં “નમુત્થણે' સૂત્ર એ શસ્તવ તરીકે ઓળખાય છે. “અરિહંત ચેઇઆણં' સૂત્ર ચૈત્યસ્તવ તરીકે, “લોગસ્સ” સૂત્ર નામસ્તવ તરીકે, “પુકખરવદિવઢે' શ્રુતસ્તવ તરીકે અને “સિદ્ધાણં બદ્ધાણં' સિદ્ધસ્તવ તરીકે ઓળખાય છે. આમ “લોગસ્સ સૂત્રએ નામસ્તવ તરીકે પ્રાચીન સમયથી જાણીતું છે. તેમાં ૨૪ તીર્થકરોની સ્તુતિ એમના નામોલ્લેખ સાથે કરવામાં આવી છે.
લોગસ્સ સૂત્રની ભાષા અર્ધમાગધી અથવા આર્ષ પ્રાકૃત છે. એમાં એક પણ દેશ્ય શબ્દ નથી એ નોંધવું જોઈએ. લોગસ્સમાં વિત્તિર્ણને બદલે ાિફર્સ જેવો પ્રયોગ થયો છે; સીયત અને સિક્વંસ એ બે નામો બીજી વિભક્તિમાં પ્રયોજાયાં હોવા છતાં તેમાં વિભક્તિનો પ્રત્યય લાગ્યો નથી; વન્સ અને આફળેતુ એ બે સાતમી વિભક્તિ બહુવચનનાં રૂપો પંચમીના અર્થમાં વપરાયાં છે; “મને'ના અર્થમાં “B” અને “” એ બે રૂપો વિકલ્પ વપરાયાં છે; તથા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
