________________
પારસી, પ્રકાશ' નામના ફારસી ભાષાના શબ્દકોશને અને વ્યાકરણનો પરિચયઃ ૨૧૩
નૃપ-રાજા–વાતાહિ-વાહ–રાઈ. તેથી મોટો સુતાન. શાહનાહી-રાજાઓનો રાજા– રાદેનg. મંત્રી વીર. આ પછી ક્ષત્રિય વર્ગમાં જ આવે છે– સોર્ત મિત્રે” (સ્ટોક ૩૫) મિત્ર-ટોસ્ત.
વરનાં જવનાનાં યઃ પ્રમુઃ પ્રાણઃ સ ગ્રતા
नवाबस्तु स एवोक्तो मीआ स्यात् यवनोत्तमे ॥” (श्लोक १३२) ઘણું યવનોનો જે પ્રભુ–સ્વામી–તેને પાન-સ્વાન–કહેવાય અને નવા-નવાર પણ તેને જ ગણાય તથા જે યવન ઉત્તમ હોય તેને મામા-કહેવાય-વર્તમાનમાં જેને મિયાં કહે છે.
તથા
વ સર્વાપાતqન્નઃ સર્વજ્ઞાસ્ત્રાર્થોવિન્દ્રઃ | જ્ઞાનોપદે સંપ સ ની દૃતઃ મૃતઃ (છો ૨૨)
જે સર્વગુણસમ્પન્ન છે, સર્વશાસ્ત્રોના અર્થમાં કુશળ છે, અને સર્વને જ્ઞાનને ઉપદેશક છે તેને હૃત” કહેવાય. અહીં મૂળ શ્લોકમાં ‘સ નદિ દુરત” શબ્દ બતાવેલો છે તે ઉપરથી સ્પષ્ટ અર્થ સમજાતો નથી. કોઈ અશુદ્ધ હોય એમ જણાય છે. અહીં આ વર્ગમાં આવા અનેકાનેક શબ્દો બતાવેલા છે. હવે પછી વૈશ્યવર્ગ–
वायु नाना भवेयुस्ते ये व्यापारपरा नराः।
सौदा तत्कर्मणि प्रोक्ता बक्कालः स्यात् वणिग्जने ॥ (श्लोक १६०) અનેક જાતના વ્યવહાર કરનારા લોકોને માટે વાર્યું.
વ્યાપાર-વ્યવહાર–સૌવા. વાણિયા– –48. આજીવિકા–વર્તન–રોનY. ખેતી–નિરાય (શ્લોક ૧૬૧) કુશદક–વ્યાજ– (શ્લોક ૧૬૨) ઘઉં–ગદું-મ-(શ્લોક ૧૬૪) ચણુ–નપુ-નવુ તલ–કુનિટુ-વુંનિદ્ર-(શ્લોક ૧૬૫) ફોફાં-ભૂસુ–ગુર-પૂર્ત સુદ-રસોયો-વાઘરી--(શ્લોક ૧૬૬) ભાષામાં “બબચ” શબ્દ જાણીતો છે એટલે
વિવી” પાને બદલે વાર્થી પાઠ સંભવી શકે. ચુલો-કાન-(શ્લોક ૧૬૭) દેગ એટલે દેગડો, જેના ઉપર દેગડો ચડાવાય તે દેગદાન.
"ये स्युस्तत्र च सामन्तास्ते साखय इति स्मृताः । તે તુ પતિઃ સાહનિસાહિતિ ધૃત:” | (જિનદેવકૃત કાલક કથા) જેમકે; “વળ યુ” કા૨૨૦ ઈત્યાદિ સો. પાણિનીય વ્યાકરણમાં વર્ણ (હાલ બન્ન) વગેરે કેટલાક શબ્દો નદી, પર્વત, ગામ વા નગર વગેરેના વાચક તરીકે મૂળવોમાં નિર્દેશેલ છે તે બધા લૌકિક શબ્દોને પાણિનિએ સંસ્કૃતનો ઢોળ ચડાવેલ છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
