________________ Pancastikaya-samgraha यदि कर्म और आत्मा अपने-अपने स्वरूप के कर्ता हैं तो कर्म का फल आत्मा को कैसे? Why should the soul (atma) enjoy the fruit of the karmas? कम्मं कम्मं कुव्वदि जदि सो अप्पा करेदि अप्पाणं / किध तस्स फलं भुंजदि अप्पा कम्मं च देदि फलं // 3 // कर्म कर्म करोति यदि स आत्मा करोत्यात्मानम् / कथं तस्य फलं भुङ्क्ते आत्मा कर्म च ददाति फलम् // 63 // अन्वयार्थ - [ यदि] यदि [कर्म ] कर्म [कर्म करोति ] कर्म को करे और [सः आत्मा ] वह आत्मा [ आत्मानम् करोति ] आत्मा (के स्वभाव) को करे तो [कर्म ] कर्म [ फलम् कथं ददाति ] (आत्मा को) फल क्यों देगा [च] और [आत्मा ] आत्मा [ तस्य फलं भुङ्क्ते] उसका फल क्यों। भोगेगा? If the (material) karmas are the doer (karta) of the karmas (karma) and, also, the soul (atma) is the doer (karta) of (transformations in) the soul, then how do the karmas (of which the soul (atma) is not the doer (karta)], produce fruit in the soul (atma), and why should the soul (atma) experience the fruit of karmas [of which it is not the doer (karta)]? EXPLANATORY NOTE A question is raised. If if it be assumed that the soul (atma) and the material-karmas (dravyakarma) are absolutely independent and exhibit no reciprocal (anyonya) characteristic of the doer (karta) of each other, how can one produce fruit to be experienced by the other? . . . . . . . . . . . . . . . . 130
