________________
માહાતા હૈસા
re
જમીન ખરીને, જગહ જગહ ખેંક ખાલને, આદિ કે કારણ ‘શસા” કા નામ લેગેાંકી જખાન પર એક સાધારણ બાત હૈ। ગઈ. ઘર ધર ઉસકે નામ કા ઉચ્ચારણ હેાને લગા. જહાં દેખા વહાં ઉસકી ચર્ચા હેાને લગી. જબ કભી કોઇ રઈસ દ્રવ્યસ ફટ મેં ક્સતા યા વ્યાપારી પૈસે બિના અટક રહતા, યા કિસી જમીદાર કા રાજસ્વ દેના હાતા તબ વહુ તુરંત હી થૈસા કી શરણુ લેતા ઔર ઉદારચિત્ત થૈસા સબકા ઉદ્દાર કરતાં. ઉસકી કીતિ સુન કર ડાકુએ તક ને અપના નિંદ્ય વ્યવસાય છે!ડ ક્રિયા. ઇતના હી નહીં, સિંહલદ્વીપ કે નિવાસી ઈસ ખાત કા અભિમાન કરને લગે કિ શૈસા કે પવિત્ર નામ સે આજ શેર-ખકરી એક ઘાટ પાની પીતે હૈ. ઉસકી સિારિસ સે લેગ ઊંચી ઊંચી નૌકરી પાને લગે ઔર ઉસકે એક શબ્દ સે કાંસી કી સા નામજૂર કી જાને લગી. ગવર્સે લે કર મામૂલી સિપાહી તક ઉસકે ભવન મેં આને લગે. શૈસા કી ગાડી કે સડક સે નિકલતે હી લેગ અપના અપના કામકાજ છેાડ કર ખડે આદર કે સાથ પ્રેમપૂર્ણ અંતઃકર્ણુ સે ઉસકા અભિવાદન કરતે થે. દીન-હીન દરિદ્ર શૈસા લકાકા અનભિષિકત રાજા બન ગયા થા.
શૈસા સાંપ્રત ઈસ સ'સાર મેં નહીં હૈ, તથાપિ વહ મૃત હેતે હુયે ભી અમર હૈ. ઐસે પરાપકારી મહાપુરુષ કી મૃત્યુ કબી સંભવ ભી હૈ ?
લેાકપ્રવાદ હૈ કિ માહાતા થૈસા કા ઉંચા સે ઉંચી પદવી પ્રદાન કરને કી સ્વીકૃતિ વિલાયત સે આ ગઈ થી, કિંતુ શૈસા તે ઉસકા સ્વીકાર નહી કિયા. ન વિદેશી પવિયેાં કે અસ્વીકૃત કર શૈસા. ને લંકાદ્વીપ કે મહાનુભાવેાં એવં પ્રજા સે સાદર સપ્રેમ દી હુઈ “લકેશ્વર” કી પદવી ગ્રહણ કી. સિંહલદ્વીપ મેં મહાન પુરુષ કા માહાતા' કહને કી રતિ હૈ. યહુ શબ્દ શાયદ સંસ્કૃત કે મહાત્મા' શબ્દ કા સિંહલી અપભ્રંશ હૈ!. જનતાદ્વ્રારા સર્પત ‘માહાતા' પદવી Âસા ને સાદર સ્વીકૃત કી ઔર વિરોષતઃ વહુ ઇસી નામ સે પ્રસિદ્ધ હુઆ. સરકાર કે વિશેષ આગ્રહ સે આખિર મે ઉસે કૌસિલ કા મેમ્બર બનના ઔર બાદ કે! કેલેનિયસ ગવન મે ટ કે વાઇસ પ્રેસિડેંટ કા પદ ભી સ્વીકાર કરના પડા થા. ઈસ પદ પર રહ કર ઉસને અદ્ભુત દિન તક કામ કિયા. વહુ પહેલા સિંહલી થા, જિસે સરકાર મે` ઈતના ઉચ્ચ પદ પ્રાપ્ત હુઆ.
કેવલ સ્વપરાક્રમ સે જિસ પ્રકાર માહાતા થૈસા ને કુબેર– સમાન અગણિત સંપત્તિ પ્રાપ્ત કી, ઉસી તરહ નાના ભાષાએ એવ શાસ્ત્રોં કા અધ્યયન કર ઉનમેં ભી પ્રવીણતા સંપાદિત કી. વૈદ્યક ઔર સંગીતશાસ્ત્ર કે ઉત્કષ કે લિયે ઉસને લાખાં રૂપયે ખર્ચ કિયે,
શુ. ૫
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com