________________
વહ કૌન થા? બચપન સે હી અપની મહાનતા કી સૂચના દેતા થા. ઉસકા ૮૮ નિશ્ચય, ઉસકી અર્થવિરક્તિ બચપન સે હી પ્રગટ થી. ઉસકે દાદાપિતામહ-મુન્સિફ થે. જબ ઉન્હે અપના વેતન મિલતા, ઉસે ઘર કે બોં કે નિકટ રખ દેતે ઔર કહતે કિ જિતના લે સકે, લે લો. બચે મુઠ્ઠિયાં મેં ઉન ચમચમાતે ચાંદી કે ટુકડે કે લેતે ઔર અપની મૈ કો દેતે, કિંતુ “ અપને દોર્ને હાથે કે લિયે કેવલ દો રૂપયે લેતા–પ્રત્યેક મેં એક એક. મેં કિતના સિખાતી, ઇશારે કરતી; કિંતુ દ સે તીન ઉસને કભી નહીં લિયે. અપની જિદ ઔર હઠ કે લિયે વહ બચપન સે હી બદનામ થા, કોઈ ઇસકે કારણ ઉસે અધિક પ્યાર કરતે, કુછ લેગ કૃદ્ધ હેતે ઔર કઈ કઈ ભય ભી ખાતે. વહ થડા “બુધ્ધ' ભી સમઝા જાતા થા.
ખેંદૂ કે પિતા એક બડે હી કર્તવ્યનિષ્ઠ પુરુષ હૈ. જબ ખંદ ભવાનીપુર કે મિત્ર ઇન્સ્ટીટયુશન મેં પઢતા થા, તો ઉસકી શરાર કે કારણ હેડમાસ્ટર ને ઉસે સજા દેને કે સાથ હી સ્કૂલ સે અલગ કર દિયા. ઉસ સમય વે અપને પુત્ર કે લિયે એક શબ્દ ભી હેડમાસ્ટર સે કહને નહી ગયે, સિફારિશ કરને કે કૌન કહે. ઉલટે ઉહેને દૂ કે હી હેડમાસ્ટર સે ક્ષમા માંગને કે ભેજા. હેડમાસ્ટર ને ફિર ઉસે ભી કર લિયા ઔર વહીં સે ખેં ને ફર્સ્ટ ડિવિઝન મેં મેટ્રિક્યુલેશન પરીક્ષા પાસ કી.
ઉસકે બાદ વહ સાઉથ સબર્બન કૅલેજ મેં–જે ઇસ સમય આશુતેષ કોલેજ કહલાતા હૈ–ભરતી હુઆ. ઇસી બીચ મેં અસહયોગ-આદોલન કે બાઢ આઇ. વહ ભી ઇસમેં છ–ાન સે કુદ ૫ડા. બંકિમ બાબુ–ઉસકે પિતાવહ નહી ચાહતે થે. ઈસ કારણું ઉન્હોંને પહલે ઉસે બહુત મના કિયા-લાખ સમઝાયા, કિંતુ ઉસ પર નશા ચઢ ગયા થા, જે ઉતરનેવાલા છેડે થા! ઉનકા સબ સમઝાના વ્યર્થ હુઆ. ઉસને રાજનીતિ સે અલગ હેના સ્વીકાર નહીં કિયા ઔર ઈસ કારણ ઉસે ઘર છોડ દેના પડા. ઉસકે બાદ વહ શ્રી. પારિતેષ બેનઈ કે સાથ કોગ્રેસ કા કાર્ય કરને લગા. ઉસકે ઉસ સમય કે સાથી યા અંતરંગ મિત્ર હી યહ બાત જાનતે હૈ કિ ઉન દિને વહ કિતની ગરીબી સે દિન બિતાતા થા. કભી કભી તે ઉસે કેવલ બ્જા ખા કર હી રહ જાના પડતા થા. ઘર સે કુછ સરકાર નહીં, કોંગ્રેસ કે કામ સે કુસંત નહીં મિલતી થી, કિસી તરહ સમય બચા કર એક ટયુશન કરતા થા, વહાં સે દસ રૂપયે માસિક મિલતે થે. ઉસમેં સે ભી અધિકાંશ કોંગ્રેસ કે કામ મેં હી ખર્ચ કર દેતા થા. ફિર ભૂજ ફાંકને કી નૌબત ક્યાં નહીં આવે છે કિંતુ ઐસી અવસ્થા મેં ભી યતીન ને પારિતોષ કે સાથ મિલ કર જે કામ ક્રિયા, વહ સરાહનીય હૈ. દિનભર કામ
www.umaragyanbhandar.com
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat