________________
શ્રી સીતા કે ચરિત્ર સે આદર્શ શિક્ષા ૧૫ સુન કર દિવ્ય સતી સીતા કી જે કુછ દશા હુઈ ઉસકા વર્ણન નહીં હો સકતા ! સ્વામી કે વચનબાણે સે સીતા કે સમસ્ત અંગે મેં ભીષણ ઘાવ હે ગયે. વહ ફૂટ ફૂટ કર રોને લગી. ફિર કરુણ કે ભી કરુણાસાગર મેં ડૂબે દેનેવાલે શબ્દ મેં ઉસને ધીરે ધીરે ગગ૬ વાણી સે કહા- હે સ્વામી ! આપ સાધારણ મનુષ્ય કી ભાંતિ મુઝે કર્યો એસે કઠેર ઔર અનુચિત શબ્દ કહતે હૈ ? મેં અપને શીલ કી શપથ કર કે કતી દૂ હિ આપ મુઝ પર વિશ્વાસ રખેં. હે પ્રાણનાથ ! રાવણ ને હરણ કરને કે સમય જબ મેરે શરીર કા સ્પર્શ કિયા થા, તબ મેં પરવશ થી. ઇસમેં તો દૈવ કા હી દેશ હૈ. યદિ આપકે યહી કરના થા, તે હનુમાન કે જબ મેરે પાસ ભેજા થા તભી મેરા ત્યાગ કર દિયા હતા તે અબતક મૈ અપને પ્રાણ હી છોડ દેતી !” સીતા ને બહુતસી બાતેં કહીં, પરંતુ શ્રીરામ ને કોઈ જવાબ નહીં દિયા. તબ શ્રી સીતાજી દીનતા ઔર ચિંતા સે ભરે હુએ લક્ષ્મણસે બેલી–હે સૌમિત્રિ! ઐસે મિસ્કાપવાદ સે કલંકિત હે કર મેં જીના નહીં ચાહતી. મેરે દુઃખ કી નિવૃત્તિ કે લિયે તુમ યહીં અગ્નિ-ચિતા તૈયાર કર દે. મેરે પ્રિય પતિ ને મેરે ગુણોં સે અપ્રસન્ન હો કર જનસમુદાય કે મધ્ય મેરા ત્યાગ કિયા હૈ. અબ મેં અગ્નિપ્રવેશ કર કે ઇસ જીવન કી અંત કરના ચાહતી હું.” વૈદેહી સીતા કે વચન સુન કર લક્ષ્મણ ને કોપભરી લાલ-લાલ આંખ સે એક બાર શ્રી રામચંદ્ર કી ઓર દેખા, પરંતુ રામ કી રુચિ કે અધીન રહનેવાલે લમણ ને આકાર ઔર સંકેત સે શ્રીરામ કી સુખ સમઝ કર ઉનકી ઈચ્છાનુસાર ચિતા તૈયાર કર દી. સીતા ને પ્રજ્વલિત અગ્નિ કે પાસ જા કર દેવતા ઔર બ્રાહ્મણે કે પ્રણામ કર દેને હાથ જોડ કર કહા
यथा मे हृदयं नित्यं नापसर्पति राघवास् । तथा लोकस्य साक्षी मां सर्वतः पातु पावकः ।। यथा मां शुद्धचारित्रां दुष्टां जानाति राघवः । तथा लोकस्य साक्षी मां सर्वतः पातु पावकः ॥
( વા. રા. ૬, ૧૧૬, ૨૫-૨૬) હે સર્વલોકસાક્ષી અગ્નિદેવ ! યદિ મેરા મન કભી ભી શ્રી રામચંદ્ર સે ચલાયમાન ન હુઆ હે તો તુમ મેરી રક્ષા કરે. મેરા ચરિત્ર શુદ્ધ હોને પર ભી શ્રીરાધવ મુઝે દુષ્ટા માનતે હૈં. યાદ મેં વાસ્તવ મેં શુદ્ધ દૂ તો હે દેવ ! તુમ મેરી રક્ષા કરો.” | ઇતના કહ કર અગ્નિ કે પ્રદક્ષિણા કર સીતા નિઃશંક હૃદય સે અગ્નિ મેં પ્રવેશ કર ગયી. સબ એર હાહાકાર મચ ગયા. બ્રહ્મા, શિવ, કુબેર, ઇંદ્ર, યમરાજ ઔર વરુણ આદિ દેવતા આ કર,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com