________________
• - •
^
^
V
v
* * *
*
*
*
શ્રીસીતા કે ચરિત્ર સે આદર્શ શિક્ષા ૧૮૯ સાસ-પદૂ કા યહ વ્યવહાર આદર્શ હૈ. ભારતીય લલનાએ યદિ આજ કૌશલ્યા ઔર સીતાકાસા વ્યવહાર કરના સીખ જાય તો ભારતીય ગૃહસ્થ સબ પ્રકાર સે સુખી હે જાય. સાસ અપની બંધૂઓ કે સુખી દેખને કે લિયે વ્યાકુલ રહે ઔર બહુ સાસ કી સેવા કે લિયે છટપટાવું તે દોને એર હી સુખ કા સામ્રાજ્ય સ્થાપિત હો સકતા હૈ.
સંહિતા સીતા કી સહિષ્ણુતા કા એક ઉદાહરણ દેખિયે–વનગમન કે સમય જબ કૈકેયીજી સીતા કે વનવાસ કે યોગ્ય વસ્ત્ર પહનને કે લિયે કહતી હૈ તબ વસિષસરીખે મહર્ષિ કા મન ભી ક્ષુબ્ધ છે ઉઠતા હૈ, પરંતુ સીતા ઈસ કથન કે કેવલ ચુપચાપ સુન હી નહીં લેતી, આજ્ઞાનુસાર વહ વસ્ત્ર ધારણુ ભી કર લેતી હૈ. ઇસ પ્રસંગ સે ભી યહ શિક્ષા ગ્રહણ કરની ચાહિયે કિ સાસ થા ઉસકે સમાન નાતે મેં અપને સે બડી કેાઈ ભી સ્ત્રી જે કુછ કહે યા બર્તાવ કરે, ઉસકો ખુશી કે સાથ સહન કરના ચાહિયે ઔર કભી પતિ કે સાથ વિદેશ જાના પડે તે સચ્ચે હદય સે સાસુ કે પ્રણામ કર, ઉન્હેં સંતોષ કરવા કર, સેવા સે વંચિત હોને કે લિયે હાર્દિક પશ્ચાત્તાપ કરતે હુએ જાના ચાહિયે. ઈસસે વધૂઓ કે સાસુ કા આશીર્વાદ આપ હી પ્રાપ્ત હેગા.
નિરાભિમાનતા સીતા અપને સમય મેં લોકપ્રસિદ્ધ પતિવ્રતા થી. ઉસે કોઈ પાતિવ્રત કા ક્યા ઉપદેશ કરતા? પરંતુ સીતા કો અપને પાતિવ્રત કા કોઈ અભિમાન નહીં થા. અનસૂયાજી કે દ્વારા કિયા હુઆ પતિવ્રતધર્મ કા ઉપદેશ સીતા બડે આદર કે સાથ સુનતી હૈ ઔર ઉનકે ચરણે મેં પ્રણામ કરતી હૈ. ઉસકે મન મેં યહ ભાવ નહીં આતા કિ મેં સબ કુછ જાનતી હું, બલિક અનસૂયાજી હી ઉસસે કહતી હૈ:
સુનુ સીતા તવ નામ, સુમિરિ નારિ પતિવ્રત કરહિ; તોહિં પ્રાનપ્રિય રામ, કહેë કથા સંસારહિત.
ઇસસે યહ શિક્ષા ગ્રહણ કરની ચાહિયે કિ અપને સે બડે બૂઢે જે કુછ ઉપદેશ દે ઉસે અભિમાન છોડ કર આદર ઔર સમ્માન કે સાથ સુનના ચાહિયે, એવં યથાસાણ ઉસકે અનુસાર ચલના ચાહિયે.
અતિથિસેવા સીતાજી કી અતિથિસેવા કા ભાવ દેખિયે. વહ અપને ધાર પર આયે હુએ અતિથિ-અભ્યાગત કી સેવા કરને સે કભી નહીં ચૂકતી થી. કપટવેષ મેં દ્વાર પર ખડે હુએ રાવણ કે ભી સીતા ને બડે આદર સે ભિક્ષા દેના ચાહા થા. ઇસસે સ્ત્રિયાં કો યહ સીખના ચાહિયે કિ દ્વાર પર આયે હુએ અતિથિ કા પ્રેમ કે સાથ
www.umaragyanbhandar.com
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat