Page Text
________________
૧૬૦
શુભ ગ્રહ ભાગ ૭ માં
સે પહલે ઉને હી કિયા થા. ઇસ પ્રકાર શંકર કે લિયે વહાં એક ઉપયુક્ત ક્ષેત્ર કા નિર્માણ કર દિયા થા. યદિ વે એસા ન કર જાત, યદિ ઉહને ઉત્તરભારત મેં વેદમર્યાદા કા અંકર લેગે મેં ન ઉગા દિયા હતા, તો શાયદ શંકર કો વહ સફલતા ન મિલતી જે ઉનકી વિજયલીલા કે સાથ સંબંધ છે. કુમારિલ કી ધર્મપ્રચાર કી નીતિ બહુત ગંભીર થી. તે દેશકાલ કો દેખ કર કામ કરતે થે. શંકર જૈસા ખરાપન ઉનમેં નહીં થા. યહ ઉસી ખરેપન કા ફલ હૈ કિ શંકર કે અલ્પ સમય મેં હી સમાધિસ્થ હેના પડા. કુમારિલ કે પહલે બૌદ્ધોં કે સાથ કેવલ વૈદિક તૈયાયિક કા હી શાસ્ત્રાર્થ હેતા થા, સે ભી વિશેષતઃ પુસ્તકસ્થ ખંડન-મંડન દ્વારા. પર કુમારિક ને શાસ્ત્રાર્થ કી એક નઈ શક્તિ કા જન્મ પ્રદાન કિયા. યહાં નઈ શક્તિ સે હમારા મતલબ પૂર્વમીમાંસા-દર્શન સે હૈ. અબ કુમારિલ સે શાસ્ત્રાર્થ કરને કે લિયે બૌદ્ધોં કે સમસ્ત વેદ કા વિશેષતઃ કર્મકાંડ-ભાગ કા, અર્થાત “શતપથ', “ગાપથ “શ્રોતસૂત્ર આદિ કા, જાનના આવશ્યક હે ગયા. વેદમૂતિ કુમારિલ સે માને શાસ્ત્રાર્થ નહીં થા, કિંતુ સાક્ષાત દ સે હી અબ શાસ્ત્રાર્થ કરના થા. અએવ ઉત્તરભારત મેં હિંદુ-ધર્મ કી વિજય કા શ્રેય ઉનહીં કે દેના ઉચિત પ્રતીત હોતા હૈ. ઐસા હેતે હુએ ભી હમ લોગ પ્રાયઃ ઉનસે અભી તક અપરિચિત હૈ. યહ વાસ્તવ મેં હમારે લિયે બડે પરિતાપ ઔર લજજા કી બાત હૈ.
પાશ્ચાત્ય વિદ્વાન ને, જિનમેં વિન્સેન્ટ સિમથ કા નામ પ્રધાનરૂપ સે ઉલ્લેખનીય હૈ, કુમારિત કા જન્મસ્થાન બિહાર બતલાયા હૈ. કુછ ને આસામ યા ઉત્તરભંગાલ કે ઉનકે જન્મસ્થાન હોને કા સૌભાગ્ય પ્રદાન કિયા હૈ. ઇસકે અતિરિક્ત ૧૯૧૬ કે રાયલ એશિયાટિક સોસાયટી કે જનલ મેં એક લેખક મહેાદય ઉત દેને સે ભિન્ન કિસી અનિશ્ચિત સ્થાનાંતર મેં ઉનકા જન્મ લેના બતાતે હૈં. મેરા વિચાર ઉકત તીનાં અનુમાને સે ભિન્ન છે. ઉસકે કારણ કે હું–(૧) વિહાર મેં બૌદ્ધ-ધર્મ કે પરાભવ કે બાદ શિવ તથા શાક્ત ધર્મ કા પ્રાધાન્ય હુઆ થા, જિનકા સંબંધ અધિકતર તંત્ર ઔર પુરાણે સે હૈ. વૈદિક કર્મકાંડી મીમાંસક બ્રાહ્મણ કે જન્મ લેને યોગ્ય વાતાવરણ વહાં નહીં થા. ઉદયનાચાર્ય ઉદ્યોતકર, વાચસ્પતિ મિશ્ર આદિ મૈથિલ બ્રાહ્મણ શૈવ ઔર મૈયાયિક છે. ઉઘાતકર કુમારિલ સે ચાલીસ યા પચાસ વર્ષ પૂર્વ કે થે તથા ઉદયનાચાર્ય ઔર વાચસ્પતિ મિશ્ર ઉનસે પરવત થે. વાચસ્પતિ કા સમય સન ૯૭૬ ઈસવી માના ગયા હૈ, ઔર ઉદયનાચાર્ય કા સન ૯૮૪. ઈસસે પ્રકટ હોતા હૈ કિ કુમારિલ કે પૂર્વાપર કાલ મેં વિહાર મેં નયાયિકે કા હી પ્રભાવ થા, વૈદિક
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 035270 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Akhandanand Bhikshu |
| Publisher | Sastu Sahitya Vardhak Karyalay |
| Publication Year | 1931 |
| Total Pages | 640 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 43 MB |