________________
आगम (४०)
[भाग-३०] “आवश्यक”- मूलसूत्र-१/३ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्तिः )
अध्ययन [१], मूलं [२] / [गाथा-], नियुक्ति: [१०१७], भाष्यं [१७४...]
-0-39-45-450-456
प्रत
सूत्रांक
मस्तीति सभावार्थाऽक्षरगमनिका ॥ उपचारमात्राद्वेक्षुकरणादि, यथेषुक्षेत्रकरणं शालिक्षेत्रकरणम् , अथवाऽऽदिशब्दाद् । यत्र प्ररूप्यते क्रियते वेति गाथार्थः॥ १०१७ ॥ उक्त क्षेत्रकरणम् , इदानीं कालकरणस्यावसरः, तत्रेयं गाधाकालेवि नत्थि करणं तहावि पुण वंजणप्पमाणेणं । बवबालवाइकरणेहिंऽणेगहा होइ ववहारो॥१०१८ ॥
अस्या व्याख्या-कलनं कालः कलासमूहो वा कालस्तस्मिन् कालेऽपि, न केवलं क्षेत्रस्य, किं ?, नास्ति करणंन विद्यते कृतिः, कुतः ?-तस्य वर्तनादिरूपत्वाद्, वर्तनादीनां च स्वयमेव भावात् , समयाद्यपेक्षायां च परोपादानत्वा
दिति भावना, आह-यद्येवं किमिति नियुक्तिकृतोपन्यस्तमिति ?, अत्रोच्यते, तथाऽपि पुनर्व्यञ्जनप्रमाणेन भवतीति शेषः, दाइह व्यञ्जनशब्देन विवक्षया वर्तनाद्यभिव्यञ्जकत्वाद् द्रव्याणि गृह्यन्ते, तत्प्रमाणेन-तन्त्रीत्या तद्वलेन भवतीति, तथाहि-1
वर्तनादयस्तद्वतां कथञ्चिदभिन्ना एव, ततश्च तद्वता करणे तेषामपि करणमेवेति भावना, समयादिकालापेक्षायामपि व्यवहारनयादस्ति कालकरणमिति, आह च-बक्वालवादिकरणैरनेकधा भवति व्यवहार इति, अत्रादिशब्दात् कौलवादीनि गृह्यन्ते, उक्तं च-'बवं च बालवं चेव, कोलवं थीविलोयणं । गराइ वणियं चेव, विही भवइ सत्तमा ॥१॥ एयाणि सत्त करणाणि चलाणि बटुंति, अवराणि सउणिमाईणि चत्तारि थिराणि, उक्तं च-सउणि चउप्पय गागं किंछुग्धं च करणं ४ थिरं चउहा । बहुलचउद्दसिरत्ती सउणी सेसं तियं कमसो॥१॥ एस एस्थ भावणा-बहुलचउद्दसिराईए सउणी हवति,
बब च बालवं चैव कौलवं स्त्रीविलोचनम् । गरादि पणिक् चैव विधिर्भवति सप्तमी ॥॥ एतानि सप्त करणानि चलानि वर्तन्ते, अपराणि शकुन्यादीनि | चत्वारि स्थिराणि,-शकुनिश्चतुष्पदं नागः किंस्तुमं च करणानि स्थिराणि चतुधी । कृष्णचतुर्दशीरात्रौ शकुनिः दोषं त्रिकं क्रमशः ॥ १॥ एषाऽन्न भावना-कृष्णचतुदशीरात्रौ शकुनिर्भवति
अनुक्रम
XRE
JAMERaut
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०] मूलसूत्र-[१] आवश्यक मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचिता वृत्ति:
~62~
