________________
आगम
(४०)
प्रत सूत्रांक
[8]
दीप
अनुक्रम
[२]
आवश्यक
हारिभ
या
॥४६१॥
Jus Educato
[भाग-३०] “आवश्यक”– मूलसूत्र - १/३ ( मूलं + निर्युक्तिः+वृत्तिः)
अध्ययन [१], मूलं [२] / [गाथा - ], निर्युक्तिः [१०१६...], भाष्यं [१६९]
व्याख्या – इह 'सर्वग्रहोभययोः' सङ्घातसंघातपरिशादयोरित्यर्थः, शाटस्य च 'अन्तरं' विरहकालः 'वैक्रियस्य' वैक्रियशरीरसम्बन्धिनः समयः सङ्घातस्योभयस्य च, अन्तर्मुहूर्त शादस्य, इदं तावज्जघन्यं त्रयाणामपि कथं ज्ञायत इति चेत् ? यत - उत्कृष्टं 'वृक्षकालिक' वृक्षकालेनानन्तेन निर्वृत्तं वृक्षकालिकमिति गाथाक्षरार्थः ॥ भावार्थस्वयं- 'संघातंतर समयो दुसमय विउब्वियमयस्स तइयंमि । सो दिवि संघातयतो तइए व मयस्स तइयंमि ॥ १ ॥' अविग्रहेण सङ्घातयतः द्वितीयसङ्घातपरिशाटस्य समय एवान्तरमिति, 'उभयस्स चिरविउचियमयस्स देवे सविग्गह गयस्स । साडस्तोमुहुत्तं तिहवि तरुकालमुकोसं ॥ १ ॥ उक्ता वैक्रियशरीरमधिकृत्य सङ्घातादिवक्तव्यता, साम्प्रतमाहारकमधिकृत्यैनां प्रतिपादयन्नाह आहारे संघाओ परिसाडो अ समयं समं होइ । उभयं जहन्नमुकोसयं च अंतोमुहुत्तं तु ॥ १७० ॥ ( भा० )
व्याख्या- 'आहार' इत्याहारकशरीरे सङ्घातः - प्राथमिको ग्रहः परिशाटश्च पर्यन्ते मोक्षश्च, कालतः 'समर्थ' कालविशेषं 'समं' तुल्यं भवति, सङ्घातोऽपि समयं शाटोऽपि समयमित्यर्थः, 'उभयं' सङ्घातपरिशाटोभयं गृह्यते, तज्जघन्यत उत्कृष्टतश्चान्तर्मुहूर्तमेव भवतीति वर्तते, अन्तर्मुहूर्तमात्र कालावस्थायित्वादस्येति गर्भार्थः, उत्कृष्टात्तु जघन्यो लघुतरो वेदितव्य इति गाथार्थः ॥ साम्प्रतमाहारकमेवाधिकृत्य सङ्घाताद्यन्तरमभिधातुकाम आह
साडुभाणं जहन्नमतोमुहुशमंतरणं । उक्कोसेण अवद्धं पुग्गलपरिअदेसृणं ॥ १७१ ॥ ( भा० )
१ संधातान्तरं समयो द्विसमयवैक्रियमृतस्य तृतीये । स दिवि संघातयतः तृतीये या मृतस्य तृतीये ॥ १ ॥ २ उभयस्य चिरविकुर्वितत्तस्य देवे सविअहं गतस्य शास्यान्तर्मुहूर्त्त त्रयाणामपि तरकालमुत्कृष्टम् ॥ १ ॥
For Pain Pe
सूत्रस्पर्श०
करणस्व०
वि० १
~59~
॥४६१॥
Maincibrary.org
पूज्य आगमोद्धारकश्री संशोधितः मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र -[४०] मूलसूत्र -[०१] आवश्यक मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचिता वृत्तिः
