________________
आगम (४०)
ལླཡྻཱ ཡྻ
सूत्रांक
अनुक्रम [२५]
[भाग-३०] “आवश्यक" - मूलसूत्र -१ / ३ ( मूलं+निर्युक्तिः + वृत्तिः) अध्ययन [ ४ ], मूलं [स्] / [गाथा-], निर्युक्तिः [ १२७३...] भाष्यं [ २०६....
दविदअगर्थिमारुयैवणस्स "भिति" चरणिदिजीवो" प्येमजणे परिमेो ॥ १ ॥
1
व्याख्या - पुढवाइयाण जाव य पंचेंदियसंजमो भवे तेसिं संघट्टणाइ न करे तिविहेणं करणजोएणं ॥ १ ॥ अज्जीबेहिवि जेहिं गहिएहिं असंजमो हवइ जइणो । जह पोत्थदूसपणए तणपणए चम्मपणए य ॥ २ ॥ गंडी कच्छवि मुट्ठी संपुडफलए तहा छिवाडी य। एवं पोत्ययपणयं पण्णत्तं वीयराएहिं ॥ ३ ॥ बाहल हुतेहिं गंडीपोत्थो उ तुलगो दीहो । कच्छवि अंते तणुओ मज्झे पिहुलो मुणेयवो ॥ ४ ॥ चउरंगुलदीहो वा वट्टागिइ मुट्ठिपोत्थओ अहवा । चउरंगुलदीहोच्चिय चउरस्सो वावि विष्णेओ ॥ ५ ॥ संपुडओ दुगमाई फलगावोच्छं छिपाडिता हे । तणुपत्तूसियरूवो होइ छिवाडी बुहा बेति ॥ ६ ॥ दीहो वा इस्सो वा जो पिहुलो होइ अप्पबाहुले । तं मुणिय समयसारा छिवाडिपोत्थं भणतीह ॥ ७ ॥ दुविहं च दूसपणयं समासओ तंपि होइ नायचं । अप्पडिलेहियपणयं दुष्पडिलेहं च विष्णेयं ॥ ८ ॥ अध्पडिले हियदूसे
१ पृध्यादयो यावच पञ्चेन्द्रियाः संयमो भवेतेषाम् संघनादि न करोति त्रिविधेन करणयोगेन ॥ १ ॥ अनीवेष्वपि येषु गृहीतेषु असंयमो भवति यतेः यथा पुस्तकदूष्यपचके तृणपञ्चके धर्मपथके च ॥ २ ॥ गण्डी कच्छपी मुष्टि: संपुटफलकस्तथा सूपरटिका च एतत् पुस्तकपञ्चकं प्रसे वीतरागैः ३ ॥ बाल्यष्टकवर्गण्डीपुस्तकं तु तुल्यं दीर्घम् । कच्छपी अन्ते तनुकं मध्ये पृथु मुणितव्यम् ॥ ४ ॥ चतर दीर्घ वा वृताकृति मुष्टिपुस्तकमथवा । चतुरदीर्घमेव चतुरसं वाऽपि विशेयं ॥ ५ ॥ संपुटः फलकानि द्विकादीनि पश्ये पाटिकामधुना । तनुपत्रोच्छ्रितरूपं भवति पाटिका बुधावते ॥ ६ ॥ दीर्घो वा ह्रस्वो वा यः पृथुर्भवत्यल्पवाल्यः । तं ज्ञातसमयसाराः पाटिकापुस्तकं भणन्सीह ॥ ७ ॥ द्विविधं च दूष्यपञ्चकं समासतस्तदपि भवति ज्ञातम्पम् । अप्रतिलेखितपञ्चकं दुष्प्रतिलेखं च विज्ञेयम् ॥ ८ ॥ अमतिले खितदूष्यपचके
पूज्य आगमोद्धारकश्री संशोधितः मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित ..आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र -[०१] आवश्यक मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचिता वृत्तिः संयमस्य १७ भेदानां वर्णनं
~ 440 ~
