________________
आगम (४०)
[भाग-३०] "आवश्यक"- मूलसूत्र-१/३ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
अध्ययन [-], मूलं [१/गाथा-], नियुक्ति: [९९३], भाष्यं [१५१...]
नमस्कार. वि०१
प्रत सूत्रांक
आवश्यक- द्रव्यभूत आचार्य द्रव्याचार्यः, भूतशब्द उपमावाची, द्रव्यनिमित्तं वा य आचारवानित्यादि, भावाचार्यः-लौकिको हारिभ-18/लोकोत्तरश्च, तत्र लौकिक: शिल्पशास्त्रादिः, तत्परिज्ञानात् तदभेदोपचारेणैवमुच्यते, अन्यथा शिल्पादिग्राहको द्रीया गृह्यते, अन्ये त्वेवं भेदमकृत्वौषत एवैनमपि द्रव्याचार्य ब्याचक्षत इति गाथार्थः ॥ ९९३ ।। अधुना लोकोत्तरान् भावा
चार्यान् प्रतिपादयन्नाह॥४४॥
पंचविहं आयारं आयरमाणा तहा पभासंता। आयारं दंसंता आयरिया तेण बुचंति ॥ ९९४ ॥
व्याख्या-'पञ्चविध' पञ्चप्रकार-ज्ञानदर्शनचारित्रतपोवीर्यभेदात्, 'आचार' मिति आइमर्यादायां चरणं चारःमर्यादया कालनियमादिलक्षणया चार आचार इति, उक्तं च-काले विणए बहुमाणे इत्यादि, तमाचरन्तः सन्तः अनुछानरूपेण, तथा प्रभाषमाणाः अर्थादू व्याख्यानेन, तथाऽऽचारं दर्शयन्तः सन्तः प्रत्युपेक्षणादिक्रियाद्वारेण, मुमुक्षुभिः सेव्यन्ते येन कारणेनाचार्यास्तेनोच्यन्त इति गाथार्थः ॥ ९९४ ॥ अमुमेवार्थ स्पष्टयन्नाह
आयारो नाणाई तस्सायरणा पभासणाओ वा । जे ते भावायरिया भावायारोवउत्ता य ॥ ९९५ ।। व्याख्या-आचारः' पूर्ववत् ज्ञानादिपञ्चप्रकारः, तस्य आचारस्याऽऽचरणात् प्रभाषणाद्वा, वाशब्दादू दर्शनाद्वा हेतोयें मुमुक्षुभिर्गुणैर्वा ज्ञानादिभिराचर्यन्ते ते भावाचार्या उच्यन्ते, एतच्चाऽऽचरणाद्यनुपयोगतोऽपि सम्भवति यतः अत आह-| भावाचारोपयुक्ताश्च भावार्थमाचारो भावाचारः तदुपयुक्ताश्चेति गाथार्थः ॥ ९९५ ॥ आयरियणमोकारो इत्यादिगाथाप्रपश्चः सामान्येनाहन्नमस्कारवदवसेयः विशेषतस्तु सुगम एवेति ।।
अनुक्रम
[१]
॥४॥
antarary.om
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०] मूलसूत्र-[१] आवश्यक मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचिता वृत्ति:
~33~