________________
आगम (४०)
[भाग-३०] "आवश्यक"- मूलसूत्र-१/३ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
अध्ययन [४], मूलं [.] / [गाथा-], नियुक्ति : [१२७१...] भाष्यं [२०४...],
आवश्यकहारिभद्रीया ॥५९०॥
प्रतिक्रमणाध्यान
प्रत
शतक
सूत्रांक
SANSARKAROGRAM
दीप
व्याख्या-दहाऽऽरमव्यतिरिक्तो योऽन्यः स परस्तस्य व्यसनम्-आपत् परब्यसनं तद् 'अभिनन्दति' अतिक्लिष्टचित्त- त्वाद्वहु मन्यत इत्यर्थः, शोभनमिदं यदेतदित्थं संवृत्तमिति, तथा 'निरपेक्ष' इहान्यभविकापायभयरहितः, तथा निर्गतदयो निर्दयः, परानुकम्पाशून्य इत्यर्थः, तथा निर्गतानुतापो निरनुतापः, पश्चात्तापरहित इति भावः, तथा किंच-दृष्यते' तुष्यति 'कृतपापः' निर्वर्तितपापः सिंहमारकवत्, क इत्यत आह-रौद्रध्यानोपगचित्त इति, अमूनि च लिङ्गानि वर्तन्त | इति गाथार्थः ॥ २७ ॥ उक्तं रौद्रध्यानं, साम्प्रतं धर्मध्यानावसरः, तत्र तदभिधित्सयवादाविदं द्वारगाथाद्वयमाह
माणस भावणाभो देख कालं तहाऽऽखणबिसेसं । मालंबणं कर्म झाइयवयं ने य सायारो ॥ २८ ॥
ततोऽणुप्पदामो लेस्सा लिग फलं च नाकणं । धम्म प्राइज मुणी तगयज्ञोगो तभी मुकं ॥ २९ ॥ व्याख्या-'ध्यानस्य' प्राग्निरूपितशब्दार्थस्य, कि?-भावना ज्ञानाद्याः, ज्ञात्वेति योगः, किंच-'देशं तदुचितं, काला तथा आसनविशेषं तदुचितमिति, 'आलम्बनं' वाचनादि, 'क्रम' मनोनिरोधादि, तथा 'ध्यातव्यं ध्येयमाज्ञादि, तथा ये| |च 'ध्यातार!' अप्रमादादियुक्ताः, ततः 'अनुप्रेक्षा' ध्यानोपरमकालभाविन्योऽनित्यत्वाद्यालोचनारूपाः, तथा 'लेश्या' शुद्धा एव, तथा 'लिङ्गं श्रद्धानादि, तथा 'फलं' सुरलोकादि, चशब्दः स्वगतानेकभेदप्रदर्शनपरः, एतद् ज्ञात्वा, किं'धर्म्यम्' इति धर्मध्यानं ध्यायेन्मुनिरिति, 'तत्कृतयोगः' धर्मध्यानकृताभ्यासः, 'ततः' पश्चात् शुक्लध्यानमिति गाथाद्वयसमासार्थः ॥ २८-२९ ।। व्यासार्थ तु प्रतिद्वारं ग्रन्थकारः स्वयमेव वक्ष्यति, तत्राऽऽद्यद्वारावयवार्थप्रतिपादनायाह
धकषवभासो भावणाहि झाकस्स जोगयमुवेइ । ताओ य नाणसण परित्तवेरगजणियामओ ॥३०॥
अनुक्रम
[२१..]
॥५९०॥
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०] मूलसूत्र-[१] आवश्यक मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचिता वृत्ति:
~317~
