________________
उपनिषत् ] GOVERNMENT ORIENTAL LIBRARY, MYSORE
Subject in brief :—
This work describes the waning and the waxing process of the digits of the moon and the action that one should abstain from when the moon enters the Vanaspatis.
उपक्रमः-
ऋषय ऊचु:
कौतूहलसमुत्पन्ना देवता ऋषिभिस्सह । संशयं परिपृच्छन्ति व्यासं धर्मार्थकोविदम् ॥ कथं वा क्षीयते सोमः क्षीणो वा वर्धते कथम् । इमं प्रश्नं महाभाग ब्रूहि सर्वमशेषतः । श्रीवेदव्यास उवाच -
शृण्वन्तु देवतास्सर्वा यदर्थमिह आगताः । तदहं संप्रवक्ष्यामि सोमस्य गतिमुत्तमाम् ॥
उपसंहारः
इमां सोमोत्पत्ति गर्भिणीं श्रावयेत्त्रियम् । ऋषभं जनयेत्पुत्त्रं सर्वज्ञं वेदपारगम् ॥ य इमां सोमोत्पत्तिं श्राद्धकाले सदा पठेत् । तदन्नममृतं भूत्वा पितॄणां दत्तमक्षयम् ॥ य इमां सोमोत्पत्ति पर्वकाले सदा पठेत् । सर्वान् कामानवाप्नोति विष्णुलोकं स गच्छति ॥ विष्णुलोकं स गच्छतीत्यों नम इति ॥
॥ इतिहाससोमोत्पत्तिः समाप्ता ॥
प्रतिपाद्यविषय:
अत्र चन्द्रमसः कलाक्षय वृद्धिप्रकारोपवर्णनपूर्वकं सोमस्य वनस्पतिगमनकाले निषिध्यमानकर्माणि संगृह्य एतदितिहासश्रवणफलं च संगृह्य वर्णितं दृश्यते ॥
761
वक्तव्यविशेषः
अस्य सोमोत्पत्तीहासस्य श्राद्धेतिहासोपनिषत्कोशेषु अन्ते परिदृश्यमानस्य वैदिकेतिहासरूपतया उपनिषत्सु प्रवेशां निरदेशि । सम ग्रोऽयममुद्रितश्च ॥
-
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
