________________
उपनिषत् ] GOVERNMENT ORIENTAL LIBRARY, MYSORE
335
उपक्रमः
ओं पूर्णमद इति शान्तिः ॥ त्रिशिखी ब्राह्मण आदित्यलोकं जगाम । तं गत्वोवाच । भगवन् कि देहः किं प्राणः किं कारणं किमात्मा । तं होवाच, सर्वमिदं शिव एव विजानीहि । किन्तु नित्यश्शुद्धो निर' अनो विभुरद्वयः शिव एकः स्वेन भासेदं सर्व दृष्ट्वा तप्तायःपिण्डवदेकं भिन्नवदवभासते । तद्भासकं किमिति चेदुच्यते । सच्छन्दवाच्यमविद्याशवलं ब्रह्म, ब्रह्मणोऽव्यक्तं, अव्यक्तान्महानू , महतोऽहंकारः ॥
उपसंहारः
अहमेव परं ब्रह्म ब्रह्माहमिति संस्थितिः । समाधिस्स तु विज्ञेयस्सर्ववृत्तिविवर्जितः ॥ ब्रह्म संपद्यते योगी न भूयस्संसृतिं व्रजेत् । एवं विशोध्य तत्त्वानि योगी निस्स्पृहचेतसा ॥ यथा निरिन्धनो वह्निः स्वयमेव प्रशाम्यते । ग्राह्यभावे मनः प्राणो निश्चयज्ञानसंयुतः॥ शुद्धसत्त्वे परे लीनो जीवस्सैन्धवपिण्डवत् । मोहजालिकसंघातो विश्वं पश्यति स्वप्नवत् ॥ सुषुप्तिवद्यश्चरति स्वभावपरनिश्चयः।। निर्वाणपदमाश्रित्य योगी कैवल्यमश्नुते ॥
इत्युपनिषत् ॥ त्रिशिखिब्राह्मणोपनिषत्समाप्ता ॥
प्रतिपाद्यविषयः
त्रिशिखिनामकब्राह्मणसूर्यप्रश्नोत्तररूपायामस्थामुपनिषदि देहस्वरूपादिकमभिधाय पञ्चीकरणप्रक्रियां सङ्गहेण प्रकाश्य तत्त्वानि निरूप्य अष्टाङ्गयोगमपि विस्तरेण बहुभिः पद्यैरुपवर्ण्य योगसिद्धिक्रमश्च प्रतिपादितो दृश्यते ॥
वक्तव्यविशेषः
अस्मिन् कोशे इयमुपनिषत्समग्रा, शुक्लयजुश्शाखान्तर्गतेति मुद्रिता च दृश्यते ॥
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
