________________
( ૨ )
શાભાયમાન હતા અને ચારે તરફ ઉત્સાહથી ભરેલા મનુષ્યા પ્રસન્નતા પૂર્વક રહેતા હતા. જ્હાં ઘાના ઉપર સુવણ અને રજતના કળશા અને ચિત્ર વિચિત્ર ઘ્વજા દૂર દૂર સુધી જનતાની સુખ સમૃદ્ધિની સાક્ષી આપી રહી હતી, તે સ્થળેએ આજ જગલા અને ખડેર ષ્ટિગોચર થઇ રહ્યાં છે. ચ્હાં મહારાજ્યની દુંદુભિનેા નિનાદ થતા હતા, હાં શિયાળ રૂદન કરી રહીછે, પરિવર્તનનેા મહિમા અપરસ્પાર છે. હેને પૂરી ચાલથી સમજવા, મનુષ્યની શક્તિથી બાહેર છે.
કોઈ સમય હતો કે મગધ દેશનું ખળ ભારતવર્ષજ નહિં, પરન્તુ ભૂમંડલમાં પ્રધાન ગણવામાં આવતું હતુ, તે કાલમાંહેની સમતા રાખવા વાળા બીજો કોઈ દેશ નહાતા. કર્ણાટ-વિરાટ-ધનઘાટ-સૌરાષ્ટ્ર-મહારાષ્ટ્ર અને લાટ આદિ દરેક દેશેામાંહેની પ્રધાનતા માનવામાં આવતી હતી. બંગ-ચંગ-મરૂ અને કુરૂ આદિ મ્હાં હેટાં મહારાજ્યા હેની આગળ શિર ઝુકાવતાં હતાં. ગાડ-ચેડ-મત્સ્ય-કચ્છ આઢિ પ્રદેશે! ત્યેની આગળ પ્રતિભાહીન થઈ રહ્યા હતા. ચીન દેશ સુધી વ્હેની કીાંત પતાકા ફેલાએલી હતી, અને હેની રાજધાનીની સ્વામે કાશી કન્નેાજ અને અધ્યા આદિની પ્રભા મન્ત્ર પડી જતી હતી. મગધ દેશની રાજધાની ‘રાજગૃહ’નાનામથી દિગ્ દિગન્તમાં વિખ્યાત હતી, અને હેમાં દૂર દૂરથી લેાકેા વિદ્યા અને ધર્મોપદેશની લાલચથી આવતા હતા. પરિવર્તનના પ્રતાપથી આજ તેજ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
