________________
16
ਭੁਗਤੇ ਉਸੇ ਦੀ ਭੁੱਲ
ਹਿਸਾਬ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਹਿਸਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ? ਲੋਕ ਏਦਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਨਾ?
| ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰਤਾ : ਭੁਗਤਣਾ ਨਾ ਪਵੇ, ਉਸਦੇ ਲਈ ਕੀ ਉਪਾਅ (ਹੱਲ) ਹੈ?
ਦਾਦਾ ਸ੍ਰੀ : ਮੋਕਸ਼ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਣਾ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਜ਼ਰਾ ਵੀ ਦੁੱਖ ਨਾ ਦਿਓ। ਜੇ ਕੋਈ ਦੁੱਖ ਦੇਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਜਮਾ ਕਰ ਲਈਏ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਬਹੀ ਖਾਤੇ ਸਾਫ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਨਾ ਦੇਈਏ, ਨਵਾਂ ਵਪਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਨਾ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਜੋ ਪੁਰਾਣਾ ਬਾਕੀ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਪਟਾ ਲਈਏ ਤਾਂ ਚੁਕਤਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। | ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰਤਾ : ਤਾਂ ਜਿਸਦੀ ਲੱਤ ਟੁੱਟੀ, ਉਸ ਭੁਗਤਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀ ਭੁੱਲ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸਕੂਟਰ ਵਾਲੇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ? | ਦਾਦਾ ਸ੍ਰੀ : ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਏਦਾ ਨਹੀਂ। ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਪਰਿਣਾਮ ਨਹੀਂ ਬਦਲਣੇ ਚਾਹੀਦੇ। ਵਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕੁੱਝ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਹੋਣ ਦਿਓ ਪਰ ਮਾਨਸਿਕ ਰਾਗ-ਦਵੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ। ਜਿਸ ਨੂੰ “ਮੇਰੀ ਭੁੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ, ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਗ-ਦਵੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ। | ਵਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲਾ ਕਹੇ ਕਿ ਨਾਮ ਲਿਖਵਾਓ ਤਾਂ
ਲਿਖਵਾਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਵਿਹਾਰ ਸਾਰਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਪਰ ਨਾਟਕ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਡਰਾਮੈਟਿਕ, ਰਾਗ-ਦਵੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸਾਨੂੰ “ਸਾਡੀ ਭੁੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਸ ਸਕੂਟਰ ਵਾਲੇ ਦਾ ਵਿਚਾਰੇ ਦਾ ਕੀ ਦੋਸ਼? ਇਹ ਜਗਤ ਤਾਂ ਖੁਲੀ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਸਬੂਤ ਤਾਂ ਦੇਣੇ ਹੀ ਪੈਣਗੇ, ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਸਕੂਟਰ ਵਾਲੇ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਰਾਗ-ਦਵੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਭੁੱਲ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਅਸੀਂ ਜੋ ਏਦਾਂ ਦਾ ਆਰੋਪ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ “ਉਸਦੀ ਭੁੱਲ ਹੈ। ਉਹ
