________________
યોવનનો મહદંશે અર્થ છે અવિવેક. યુવાનોની સોબત પ્રાયઃ અવિવેકની વૃદ્ધિ કરે છે નીતિશાસ્ત્રો કહે છે -
न सा सभा यत्र न सन्ति वृद्धाः
તે સભા નથી જેમાં વૃદ્ધો નથી. સભ્યતાનો આધાર વૃદ્ધસાન્નિધ્ય છે. યૌવનમાં માત્ર યુવાઓની સોબત એ જોખમ છે. લપસણો ઢાળ છે. હોસ્ટેલો આ વાતનો જીવંત પુરાવો છે. तम्हा वुड्डसहावे तरुणे वुड्ढे य सुट्ठ सेवंता । गुरुकुलमवि न मुयंता तरंति बंभव्वयं धीरा ॥ માટે વૃદ્ધસ્વભાવના - જ્ઞાનવૃદ્ધ તરુણોની અને વયોવૃદ્ધોની જે સારી રીતે સેવા કરે છે, અને જે ગુરુકુળવાસને છોડતા નથી જ, તે ધીર પુરુષો બ્રહ્મવ્રતનો પાર પામે છે. તત્ત્વાર્થભાષ્યમાં પૂ.ઉમાસ્વાતિ મહારાજા કહે છે –
गुरुकुलवासो ब्रह्मचर्यम् ।
ગુરુકુળવાસ એ જ બ્રહ્મચર્ય છે. કારણ કે એના વિના બ્રહ્મચર્યનું પાલન અશક્યપ્રાયઃ છે. આરાધનાપતાકા ગ્રંથ વૈરાગ્યનો પાંચમો ઉપાય આપે છે - સંસર્ગદોષોનું ચિંતન. पुरिसस्स अप्पसत्थो भावो तिहिं कारणेहिं संभवइ । विरहम्मि अंधयारे कुसीलसेवाइ सयराहं ॥ ત્રણ કારણથી પુરુષને અશુભ ભાવ જાગે છે –
બ્રહ્મ
