________________
ડો. બેનડીક્ટ લુસ્ટ કહે છે -
જેટલા અંશમાં જે મનુષ્ય બ્રહ્મચર્યની રક્ષા વિશેષ કરે છે,
તેટલા અંશમાં તે મનુષ્ય વિશેષ મહત્ત્વવાળા કાર્યો કરી શકે છે. સર એન્ડ્રુ ક્લાર્ક કહે છે –
સંયમથી શક્તિ વધે છે, જ્ઞાનચક્ષુ તેજ થાય છે, સ્વેચ્છાચારથી મન નબળું થાય છે, અધઃપાતનો રસ્તો મોકળો થાય છે,
અને પેઢી દર પેઢી સુધી રોગનો વારસો ફેલાય છે. ડો. ડુબોય કહે છે -
માનસિક રોગવાળા ઘણા ખરા
વિષયી જીવન ગાળનારાઓ જ છે, એમ જણાયું છે. પ્રો. ફોર્નિયર કહે છે -
બ્રહ્મચર્યથી આરોગ્યને હાનિ થાય છે, એમ કહેનારાઓએ શરમાવું જોઈએ. ડોક્ટર તરીકે હું કહું છું કે એ વાતમાં રજમાત્ર વજૂદ નથી. ઈ.સ. ૧૯૦૨ માં દુનિયાના મોટા મોટા ડોક્ટરોની અને સ્પેશિયાલિસ્ટ ડોક્ટરોની એક કોંગ્રેસ મળી હતી. એમાં એક ઠરાવ આ થયો હતો - યુવાનોને શીખવવું જોઈએ કે બ્રહ્મચર્ય અને સંયમ હાનિકર્તા નથી. એટલું જ નહીં પણ મેડિકલ અને હેલ્થની દૃષ્ટિએ પરમ આવશ્યક છે. પ્રોફેસર રામમૂર્તિ સેન્ડો વેગભર ચાલી જતી મોટરને પોતાના હાથથી અટકાવી શકતા હતા. લોઢાની મજબૂત સાંકળને આંચકો મારીને તોડી દેતા હતા. પોતાની છાતી પર હાથીને ચડાવીને તેનો ભાર સહન કરતા હતા.
બ્રહ્મ
