________________
મનમાં જ્યારે વિકાર થાય ત્યારે વીર્ય ધાતુ અલગ પડે છે, એની અધોગતિ થાય છે. એ મનોવા નાડીમાં થઈને વૃષણમાં ભેગું થાય છે અને પછી તેનું સ્મલન થાય છે. જેમ ઘી છૂટૂ પડવાથી દૂધ ખોખલું થઈ જાય છે તેમ શુક્ર નીકળી જવાથી શરીર ખોખલું થઈ જાય છે. શરીરની બધી જ નાડીઓ ઢીલી થઈ જાય છે, શરીરના બધાં જ અવયવોમાં ઉદાસી છવાઈ જાય છે. તેજ જતું રહેવાથી શરીર નિસ્તેજ બને છે. નિર્બળ અને નિરુત્સાહી બને છે. તે વ્યક્તિ ચોક્કસ સમય માટે પોતાની શારીરિક, માનસિક અને આધ્યાત્મિક શક્તિ ગુમાવી દે છે. પુનઃ આ તેજનિર્માણ થાય તે પહેલા ફરી ફરી આ જ - વિકાર અને સ્મલનની ઘટનાઓ બને તેનાથી તે વ્યક્તિ કાયમી ધોરણે ‘તેજથી, શક્તિથી અને જીવનના ખરા આનંદથી સાવ જ વંચિત બને છે. અજંપો, નબળાઈ, હતાશા એને ઘેરી વળે છે એ ફરી મૈથુનમાં જ પોતાનું સુખ શોધે છે. ને પરિણામ એ જ આવે છે જે પહેલા આવ્યું હતું. બસ, એ વ્યક્તિ કદી પણ આ વિષચક્રમાંથી બચી શકતી નથી. એ જીવતા મડદાં જેવી હોય છે, જેમાં શ્વાસ તો છે પણ ચૈતન્યની ઉર્જા નથી. વિકારી વ્યક્તિ પોતાના અને બીજાના બધાં માટે નકામી હોય છે. કોઈ રચનાત્મક-સર્જનાત્મક-કલાત્મક કાર્ય કરવું,
બ્રહ્મ
૫૪
