________________
धम्मकहा 054
(१९) वसहसेणा कहा
जणवददेसस्स कावेरीपत्तणणामणयरे राया उग्गसेणो वसित्था। तत्थ एयो धणवई सेट्रोधणसिरिदारेण सह णिवसइ। तस्स पुत्ती वसहसेणा आसि। वसहसेणाअ रूववई णामा धत्ती पेच्छइ- वसहसेणाअ णाहजले ण्हाऊण गड्डादो आगंतूण एगो कुक्करो सरोगो णीरोगो जादो। धत्ती विचारेदि-कुक्करस्स णीरोगदाए कारणं पुत्तीए णाहजलमेव। धत्ती सगमायाअ सव्वसमायारं कहेदि। ताअ माया बारहवासेण णेत्तरोगेणे पीडिदा। एगदिणे परिक्खटुं माआए सगणेत्ताणि तज्जलेण धोआणि। णेत्तपक्खालणकाले णेत्तपीडा विणट्ठा। इदि घडणादो धत्ती सव्वरोगदुरकरणे समत्था त्ति पसिद्धी जादा।।
एगसमये उग्गसेणरायणे मंत्ती जुद्धकारणेण परदेसे पविट्ठो। तत्थ विसमिस्सिदजलपाणेण जरिदो। जदा णियदेसे आगदो तदा धत्तीए जलसिंचणेण णीरोगो कदो। राया वि तवसे गदो। सो वि जरेण अभिभूदो पडिणिवत्तो। रणपिंगलमंतिणा जलवित्तंतं सूणिय राया वि जलं मग्गेइ। धत्तीए राया णिरोगो कदो। णिरोगी राया धत्तिं जलविसये पुच्छेदि। धत्ती सव्वं सच्चं भणदि। राया धणवइसेढे कोक्कइ। सेट्ठो भीदेण आगच्छइ। राया तं सम्माणिय वसहसेणं विवाहटुं जाचेदि। सेट्ठो णिवेदइ- राय! जदि अट्ठाणिहदिणेसु जिणबिंबपूयं कुणसु, पिंजरट्ठिदं पक्खिपसुसमूहं छंडिज्जहि बंदीगिहट्ठिदाणं मणुसाणं बंधणेण मुत्तं कुण तो पुत्ति विवाहिस्सिमि। राया सव्वं सीकरेदि । वसहसेणा तेण वूढा पट्टराणीपदेण य पदिट्ठिदा। राया सव्वकज्जं छंडिय पिआए वसहसेणाए सह रइकीडाए संलग्गो।
एत्थ अवसरे वाराणसीणयरस्स पुढवीचंदाभिहो राया तस्स बंदीगिहे बद्धोसि। अच्चंतबलवंतो खलु एसो त्ति मुणिय सो विवाहकाले वि ण छंडिदो। पढवीचंदस्स णारायणदत्ता राणी मंतीहिं सह मंतेइ। पुढवीचंदस्स मुत्तीए वाराणसीणयरीए सव्वत्थ वसहसेणाणामेण भोयणगिहाणि णिम्माविदाणि। तेसु कस्स वि जणस्स पवेसो णिसिद्धो णासि। तेसु भोयणगिहेसु भोयणं किच्चा जे बम्हणा कावेरीपत्तणे गदा तेहिं वित्तंतं सुणिय रुट्टा धत्ती वसहसेणं पुच्छेइ- मइत्तो पुच्छाए विणा तुम भोयणगिहाणि कधं णिम्मावेसि। वसहसेणा एवंविहवित्तंतं राइणं कहिय पढवीचंदराइणं बंधादो मंचावेदि। पढविचंदेण एगस्स चित्तपट्टस्स उवरि वसहसेणाए सह उग्गसेणस्स चित्तं णिम्माविय हेट्ठाए पणामं कुव्वंत णियचित्तं कारिदं । तं चित्तं ताणं देवखाविदं । तेण वसहसेणा राणी कहिज्जईअ- हे देवि! तुवं अम्ह माया अस्थि, तुज्झ पसाएण मे जम्मं सहलीभूदं । उग्गसेण राइणा सम्माणेण कहिद- तुमए मेहपिंगलसमीवं गच्छिअव्वं । एवं कहिअ तेहि सो वाराणसीए पेसिदो। उग्गसेण राइणा उग्घोसिदं- रायसहाए ट्ठिदस्स मज्झ जो पुरक्कारो आगच्छिहिदि तस्स अद्धभागं मेहपिंगलस्स अद्धभागं वसहसेणस्स समप्पेमि । एवं णियमेण एयस्सि रयणकंबला पाहुडे समागदा। राइणा तण्णामेहि चिण्हिदकंबला दोण्हं दिण्णा।