________________
ચિત્રવિવરણ રહ્યા છે તેમની ધીરતાની અને અડગતાની હું કેટલી સ્તુતિ કરું? તેમના ધ્યાનમગ્ન ચિત્તને ચલાયમાન કરવા ત્રણ જગતનાં પ્રાણીઓ કદાચ એકઠાં થાય તેપણ નિષ્ફળ જ જાય ! સભામાં બેઠેલો ઈન્દ્રને એક સામાનિક દેવસંગમ પ્રશંસા સહન ન કરી શક્યો. તે ભૃકુટિ ચડાવી ધ્રુજતા સ્વરમાં તાડકી ઊઠી બેયો કેઃ “આ દેવની સભામાં એક પામર જનનાં વખાણ કરતાં આપને જરા યે સંકોચ નથી થતો? આપને જે વિશેષ ખાત્રી કરવી હોય તે હું પોતે જ તેને એક ક્ષણવારમાં ગભરાવી દઉં!”
ઇન્દ્ર વિચાર્યું અને હું ધારું તે સંગમને હમણાં જ બોલતો બંધ કરી શકે, પણ જે હું અત્યારે તેને હુકમ કરી જતે અટકાવી દઈશ તે દુબુદ્ધિ એમ સમજશે કે તીર્થકરે તે પારકાની સહાયથી જ તપ કરે છે. એક સંગમના મનમાં નહિ, પણ લગભગ બધા દેવોના મનમાં ખોટું ભૂત ભરાઈ જશે; માટે અત્યારે તે આ દુઇને તેનું ધાર્યું કરવા દેવામાં જ લાભ છે.”
ક્રોધથી ધમધમી રહેલા સંગમદેવે પ્રભુને ચલાયમાન કરવા ઇન્દ્ર સમક્ષ પ્રતિજ્ઞા કરી, તરત જ સભામાંથી ચાલી નીકળ્યો અને સીધે પ્રભુ પાસે આવી ઊભે રહ્યો. પ્રભુની શાંત મુખમુદ્રામાંથી શાંતિ અને કરુણુની અમીધારા કરતી હતી, પણ સંગમને તે તે ઊલટું જ પરિણમ્યું; કારણ કે તેનું હૃદય ક્રોધ અને ઈર્ષાથી ધગધગી રહ્યું હતું.
(૧) સૌથી પ્રથમ તેણે ધૂળને વરસાદ વરસાવ્યો. (૨) તે પછી ધૂળને ખંખેરી નાખી તે દુષ્ટ વજ જેવા કઠોરતીક્ષણ મુખવાળી કીડીઓ પ્રભુના શરીર ઉપર વળગાડી. તે કીડીઓએ પ્રભુનું આખું શરીર ચાળણી જેવું કરી નાખ્યું, છતાં પ્રભુ અચળ જ રહ્યા.(૩) ૫છી પ્રચંડ ડાંસ ઉપજાવ્યા. ડાંસના તીક્ષણ ચટકાથી પ્રભુના શરીરમાંથી ગાયના દૂધ જેવું રુધિર ઝરવા , લાગ્યું. (૪) વળી તીણુ મુખવાળી ધીમેલો પ્રભુના શરીરે એવી તે સજજડ ચાંટાડી કે આખું શરીર ધીમેલમય થઈ ગયું. (૫) તે પછી વીંછીઓ વિકુવ્વ. પ્રલયકાળના અગ્નિના તણખા જેવા તે વીંછીઓએ ભગવંતના શરીરને ભેદી નાખ્યું. (૬)ત્યારપછી નેળિયા વિમુર્થી. તે “ખી ! ખી !” , એવા શબ્દો કરતા દેડીદડીને પોતાની ઉગ્ર દાઢે વડે ભગવંતના શરીરનું માંસ તોડવા લાગ્યા. (૭) પછી ભયંકર સાપે છેડી મૂકયા. પરમાત્માન મહાવીરનું આખું શરીર પગથી માથા સુધી– સર્ષોથી છવાઈ ગયું. કણાઓ ફાટી જાય તેવા જોરથી પ્રભુના શરીર ઉપર ફણુના પ્રહારો થવા લાગ્યા, દાઢી ભાગી જાય તેટલા બળથી તે ડસવા લાગ્યા. (૮) પછી સંગમે ઉંદરો વિકુવ્યું. તે નખથી અને દાંતથી પ્રભુને ખણવા લાગ્યા અને તેની ઉપર પેશાબ કરીને પડેલા ઘા ઉપર ક્ષાર છાંટવા જેવું કરવા લાગ્યા. (૯) તે પછી મદોન્મત્ત હસ્તીઓ વિદુર્થી. હસ્તીઓએ પ્રભુના શરીરને સૂંઢથી પકડી, અદ્ધર ઉછાળી, દંકૂશળ ઉપર ઝીલી, દાંત વડે પ્રહાર કર્યો અને પગ નીચે પણ દાખ્યા. (૧૦) હાથીથી ક્ષોભ ન થયો એટલે હાથણીઓ આવી. તે હાથણીઓએ પણ તીક્ષણ દાંતથી પ્રભુને ઘણુ પ્રહાર કર્યા. (૧૧) પછી અધમ સંગમદેવે પિશાચનું રૂપ ધારણ કર્યું. તે પિશાચ અગ્નિની જવાળાઓથી વિક્રાળ બનેલા પોતાના મુખને ફાડી હાથમાં તલવાર પકડી પ્રભુની સન્મુખ ધસી આવ્યું અને અટ્ટહાસ્ય કરી ઘોર ઉપસર્ગ કર્યા. (૧૨) તે પછી નિર્દય સંગમ વાઘનું રૂપ લીધું. પિતાની વજા જેવી દાઢથી અને ત્રિશલ જેવા તીકણું નહેરથી પ્રભુના આખા