Prachin Bharat Varsh Part 03

SR No.: 032485
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1937
Total Pages: 512
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 391

३४४
શક પ્રજાને
[ નવમ
તે બાદ તેમાંથી હિંદી શક થયા ૩૭ કહેવાય. એટલે જ્યાંસુધી શક પ્રજાની ઉત્પત્તિ ન સમજાય ત્યાંસુધી હિંદીશક વિશે કાંઈ પણ બોલવું તે નિરર્થક ગણાય, અથવા મૂળ થડરૂપ જે શક પ્રજા છે તેમની ઉત્પત્તિનો ઇતિહાસ કયાંક આઘે આઘે લઈ જવાય અને તેની શાખારૂપ જે હિંદીશક તેનું આલેખન અત્ર તુરત ચિત્રિત થાય, તે બનેનો સંબંધ સમજો પણ ભારે પડે. વળી ઘોડા પહેલી ગાડી મૂક્યા જેવી આપણું સ્થિતિ પણ થઈ જાય. એટલે સુગમ એ છે કે, ઉત્પત્તિ સંબંધી જે કહ્યું હોય તે અહીં જ જણાવી દેવું અને શક પ્રજાનું વિવરણ લખતી વખતે અહીંનું વિવેચન જોઈ જવાનો હવાલો આપવો.
જંબુદ્વીપની ભૌગોલિક સ્થિતિને ખ્યાલ આપતી વખતે જણાવી ગયા છીએ કે તેનું મધ્યબિંદુ, એશિયા ખંડના મધ્યમાં તાત્કડ
સમરકંડવાળા એશિયાઈ તુર્કસ્તાનના પ્રદેશમાં હતું ૨૮ અને ત્યાંથી પ્રજાનાં ટોળેટોળાં જુદી જુદી દિશામાં વળવા મંડ્યાં હતાં. જેમાંનું એક મોટું ટોળું પ્રથમ એકસસ (આમુરિયા ) નદીની આસપાસ સ્થિતી થઈ રહ્યું હતું, તે માટે જ મિ. વિન્સેટ સ્મિથ લખે છે કે૩૯ The Sakai people and allied tribes came from the neighbourhood of the Jaxar tes (Strabo ) They occupied the Kashager and Yarkand territories in the time of Darius=શક પ્રજા તથા તેમને લગતી જાતવાળાઓ જરટીઝ° (સ્લેબેના મંતવ્ય પ્રમાણે) ની પાડોશમાંથી આવી હતી. ડેરીસના રાજ્ય અભલે તેઓ કાશ્મર અને યારકંડનાૐર ના પ્રદેશમાં પથારો કરીને પડી રહ્યા હતા. પછીથી તેમને એક ભાગ પૂર્વમાં ચીન તરફ વળ્યો અને બીજો દક્ષિણ તરફ
(૩૭) સિથિઅન્સમાંથી ઈન્ડસિથિઅન્સ થયા છે તેથી તેમ કહેવું પડયું છે.
(૩૮) ઉપરમાં પૃ. ૧૩૨ ની તથા પૃ. ૧૪૧-૨ ની હકીકત વાંચે. તથા નીચેની લીટીઓમાં પ્રખ્યાત ઇતિહાસવેત્તા મિ. વિન્સેટ સ્મિથનું મંતવ્ય જે ઉતાયુ છે તે સરખા.
(૩૯) જુએ. અ. હિ. ઈ. ત્રીજી આવૃત્તિ પૃ. ૨૪૯ ટી. નં. ૧.
(૪૦) આ નામ એક નદીનું છે તેને આપણે એકસસ અથવા આમુદરીયા તરીકે હાલ ઓળખીએ છીએ. (સરખા પૃ. ૧૩૨ ની હકીકત )
(૪૧) શહેનશાહ ડરીયસની સત્તા તે પ્રદેશ સુધી લંબાઈ હતી કે કેમ તે શંકાસ્પદ છે, છતાં તે પ્રશ્ન સાથે આપણે સંબંધ નથી. એટલે તેની ચર્ચામાં ઉત- રવું નથી; પણ અહીં એટલું જ કહેવાનું કે રીયલના સમય પહેલાં કેટલાંક વર્ષો થયાં તે પ્રજ તે પ્રદેશમાં વસી રહી હતી. અથવા જે ટેળું પાછળથી ત્યાં આવ્યું
હતું તેને અંગે (જુઓ પૃ. ૧૪૨ ની હકીકત) પણ આ કથન હેચ (જુઓ નીચેની ટીકા નં. ૪).
(૪૨) આપણે જંબુદ્વીપનું મધ્ય બિન્દુ જે જણવ્યું છે તેને લગતા ઇતિહાસ તથા વર્ણન જુએ. (ઉપરમાં પૃ. ૧૩૨-૩૩ ની હકીકત) આ ઉપરથી સમજશે કે, ભરતખંડની આર્ય પ્રજની ઉત્પત્તિ જે કૈકેસસ પર્વતના પ્રદેશમાંથી ગણાવે છે તેમ નહીં પણ એશીયાઈ તુર્કસ્તાનવાળા ભાગમાંથી થઈ ગણવી રહે છે. જો કે તે સમયે સંસ્કૃતિ જેવું નહતું જ. સંસ્કૃતિ પામીને આર્ય જે કહેવાયા છે તે તે તે બાદ લાંબા કાળે જ બનવા પામ્યું છે.
(૪૩) અથવા કહે કે સરોવરની આસપાસના કુદરતી સંદર્ય નિહાળીને કાંઈક વધારે વિચારવંત અને પરિણામે બુદ્ધિવંત થયા હતા; જેથી તેમના સર્વ સાથીદાર કરતાં વધારે સંસ્કારિત ગણુતા હતા. (સરખા પૃ. ૧૪૧ ઉપર “ત્યારપછી તેમનું શું થયું?” તે પારાની હકીકત) તથા નીચેની ટીકા નં. ૪૪