Page Text
________________
પરિછેદ ].
વ્યક્તિઓની ઓળખ
૩૪
એવાં સ્પષ્ટ અને સીધાં છે કે વિવાદમાં ઉતરવા જેવું રહેતું જ નથી. એકને શિસ્તાનમાંની ૨૭ અસલ જાતિ કહેવાય અને બીજીને, તે અસલજાતિ જે પ્રજા હિંદમાં આવીને વસી હતી તે કહેવાય; અથવા ઈગ્રેજી શબ્દો ન વાપરવા હોય તે અસલવાળીને “ શક' અને હિંદમાં વસેલીને ‘હિંદીશક' કહેવાય. આટલે દરજજે તો માર્ગ સૂતર જ છે; પણ જેમ શાહવંશ અને શાહી વંશમાં કોણ થયા હતા તે શોધી કઢાયું છે૨૮ તેમ અહીં તે શક અને હિંદીશકમાં કોણ કોણ ગણી શકાય તે શોધવાનું કાર્ય ઉપાડવાનું છે.
જે પરદેશી પ્રજા પશ્ચિમમાંથી–એટલે યુરોપ તરફથી-હિંદમાં આવી હતી તેમની ઓળખ સહેજે પડી જતી હોવાથી તે સર્વેને પાશ્ચાત્ય વિઠાનો ચોખા નામથી સંબોધે ગયા છે. જેમ કે ગ્રીકસ, બેકટ્રીઅન્સ ઈ. ઈ. પણ જે પ્રજાનું ઉદ્દભવસ્થાન એશિયાની ભૂમિમાં હતું. તે સંબંધી તેમનું જ્ઞાન પરિમિત હોવાથી તેમની ઓળખ બતાવવામાં ભૂલો જ ખાયા કરી છે અને સઘળીને૨૯ તેમણે સિથિઅન્સ અને ઇન્ડો સિથિઅન્સમાં ગણી લીધી છેઃ જેમકે મોઝીઝ ( જે પાર્થીઅન્સ છે ), ક્ષત્રપ ચણ ( જે અન્ય પ્રજા જ છે ) નહપાણુ અને ભૂમક (જે ક્ષહરાટ સાબિત થયા છે ) ઈ. અનેક દૃષ્ટાંતો આપી શકાય તેમ છે. એટલે તેમનાં કથન ઉપરથી તે વિષયમાં આપણને કાંઈ પાકી દોરવણી મળે તે બનવાજોગ નથી, જેથી અન્ય સાધન તરફ નજર
દોડાવવી રહે છે.
રૂષભદાસે કોતરાવેલ નાસિક શિલાલેખમાં પિતાની જાતિને શક તરીકે૩૦ ઓળખાવી છે.
એટલે તે હકીકત તે નાફેર તરીકે જ લેખી શકાય, હવે આપણે તેને શક કહેવો કે હિંદી શક કહે એટલું જ શોધી કાઢવું રહ્યું. શક અને હિંદી શકે અને શબ્દો જ આપોઆપ પોતાની સ્થિતિ બતાવી આપે છે કે, જે પ્રજા શક હોય પણ હિંદમાં વસી રહી હોય તેને હિંદી શક તરીકે જ સંબંધી શકાય. અને રૂષભદત્તના જીવનવૃત્તાંત ઉપરથી૩૧ સમજી શકાય છે કે ઇતિહાસમાં તે જાણીતો થયો છે ત્યાર પહેલાં તો તે હિંદમાં પ્રવેશ પણ કરી ચૂકયો હતો–બજે કેટલેક વખત વસવાટ પણ કરી રહ્યો હતો તે બાદ જ જાહેરમાં આવ્યો છે. એટલે તે સ્થિતિમાં તેને હિંદીશકની વ્યાખ્યા જ લાગુ પડે છેઃ વળી આગલા પારિગ્રાફમાં કહી ગયા છીએ કે તેના વંશને શાહીવંશ તરીકે ઓળખી શકાય છે. આ ઉપરથી એમ પણ નકકી થયું કે, હિંદી શક નામની જે પ્રજા, તેજ શાહી વંશના રાજાઓ છે. આ પ્રમાણે ચારમાંની ત્રણ પ્રજા બાબતનો ઉકેલ થઈ ગયો કહેવાય. હવે અસલ વતનવાળી શક પ્રજાની વિચારણું જ કરવી રહી. અસલ વતન તો હિંદીશકનું તેમજ શકનું-બન્નેનું એકજ છે; ફેર એટલો જ કે ભારતીય ઇતિહાસમાં તેમની નેધ જયારે લેવાઈ ત્યારે જ તેમનું આગમન તેમના વતનમાંથી પ્રથમ થયું હોવું જોઈએ. તે
(૨૭) આ શકપ્રજનું ઉત્પત્તિસ્થાન છે (જુઓ પૃ. ૧૪૪.)
(૨૮) જુએ ઉપરના પારિગ્રાફને અંત ભાગનું મારું ટીપ્પણ.
(૨૯) આ હકીકત છે તે પ્રજનાં વૃત્તાંતે દાખલા દલીલ આપી સાબિત કરી બતાવાયું છે માટે ત્યાં
જુઓ.
(૩૦) જુએ ઉપરની ટી. નં. ૨૦ ની હકીક્ત
(૩૧) પ્રસંગેપાત તેના જીવનને કેટલાક ભાગ નહપાણના વૃત્તાંતમાં લખાય છે. બાકી તેનું સ્વતંત્ર વૃત્તાંત આ પુસ્તકમાં હવે પછી નવમા પરિચ્છેદ અપાયું છે તે જુઓ,
| SR No. | 032485 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 512 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |