Prachin Bharat Varsh Part 03

SR No.: 032485
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1937
Total Pages: 512
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 359

૩૧૨
તેઓ કયે રસ્તેથી
[ અષ્ટમ
the upper Kabul valley and in the Eastern Punjub seem to have been separated by the Saka dominions which lay between them in the valley of the Indus=૨૩ થોડાક વખત માટે, કાબુલ નદીની ખીણના ઉપરના ભાગના તેમજ પૂર્વ પંજાબમાંના-એમ બને યવન વંશના અવશેષ શકપ્રજાની ભૂમિથી છુટા પડી ગયા દેખાય છે. જે પ્રદેશ તેમની અને સિંધુ નદીના ખીણવાળા પ્રદેશની વચ્ચે ફાચડરૂપે આવ્યા હતા. એટલે એમ કહેવા માંગે છે કે, થોડાક વખત માટે યવન પ્રજાના જે બે ફાંટા પડી ગયા હતા તેમજ તેમની રહીસહી નામની જ સત્તા હતી. તેમાંને એક ભાગ કાબુલ નદીના પ્રદેશમાં સત્તા ભગવતે હતો; અને બીજો પૂર્વ પંજાબ ઉપર ભગવતો હતો જ્યારે તે બેની વચ્ચે ફાચારૂપે શક પ્રજાનું (મેઝીઝનું રાજ્ય કહેવાની મતલબ છે ) રાજ્ય ૫ડેલું હતું. આ કથન છેડીક
ટીકા માંગે છે. પ્રથમ તો એમ જણાવવાનું કે, યવન પ્રજાના બે ફાંટાર૪ જે તેમણે કહ્યા છે, તેવા ફાંટા જ પડ્યા નથી. માત્ર તેમને કલ્પના ગોઠવવી પડી છે, અને તે કપના સાચી ઠરાવવા કેવી કેવી યુકિતઓ બેસારવા પ્રયત્ન કરે પડ્યો છે તે ટીકા નં. ૨૪ ની હકીકત વાંચવાથી સમજ પડી જશે. મતલબ કે, એક અસત્ય પુરવાર કરવાને કેટલાયે અસત્યની પરંપરા ઊભી કરવી પડે છે. વળી લખે છે કે,-After the reign of Mauses, the house of Euthydemos was extinguished and yavana rule in the Punjab brought to an end=મેઝીઝના રાજ્ય પછી યુથીડીમોસનો વંશ નાબૂદ થયો છે; અને પરિણામે પંજાબમાંના યવન રાજ્યની સત્તા બંધ થઈ છે. ઉપરની કલ્પના અને તેને સત્ય ઠરાવવા બેસારવી પડતી ટીકા નં. ૨૯ માંની ઘડ જેટલી હાસ્યાસ્પદ છે તેટલી જ આ બીજી કલ્પના પણ છે; કેમકે
અંત ઈ. સ. 1. ૧૫૯ માં છે, જ્યારે મેઝીકનું રાજ્ય ઈ. સ. પૂ. ૮૦ માં છે. એટલે બેની વચ્ચે ૫૦ થી ૭૫
(૨૩) જુઓ કે. હ. ઈ. પૃ. ૫૭૦
(૨૪) ઉપર પૃ. ૧૪૫ માં એવન પ્રજાની વંશાવળી જુઓ. તેમણે જે કલ્પના બેસારી છે તે એવી ગણત્રીથી કે યુથીડીએસ, ડિમેટ્રીઅસ અને મિનેન્ડરવાળે એક ફાંટે અને યુક્રેટાઈડઝવાળો બીજો ફાંટે. પણ ભૂલવું જોઈતું નથી કે યુથીડીએસ બેકટ્રીઆની ગાદીએ હતું અને તેની પછી બેકટ્રીઆની ગાદી ઉપર યુક્રેટાઈડઝ આવ્યું છે. જ્યારે ડિમેટ્રીઅસ અને મિનેન્ડર તે હિંદમાં ગાદી સ્થાપીને રહ્યા હતા. એટલે બનેના વચ્ચે અધિકાર પરત્વેને કાંઈ સંબંધ જ નથી. વળી તેમને સમય ઈ. સ. પૂ. ૨૦૦ આસપાસને છે. જ્યારે મેઝીઝને ઈ. સ. પૂ. ૮૦ ને છે: વચ્ચેનું અંતર એક સદી ઉપરાંતનું છે.
કદાચ રહી સહી સત્તાની વાત કહેવા માંગતા હોય તે), અને યવન પ્રજાની બે શાખા ગણતા હોય તોયે, બેકટ્રીઆની શાખાને અંત ઈ. સ. ૧, ૧૨૩ આસપાસ ગણુ છે ( જુએ તેના અધિકાર) અને હિંદીશાખાને
ત્રીજી વાતઃ કોઈ યવન પ્રજનું રાજ્ય છુટું છવાયું હતું જ નહી. વળી એકની હદ બીજને અડીને રહી હતીઃ તેમ મેઝીઝનું રાજય ને બેની વચ્ચે ફાચડરૂપે હતું એમ કહે, તે જ્યારે મોઝીઝની ગાદી મથુરામાં હતી, ત્યારે એક બાજુ તેનું રાજ્ય પંજાબની પશ્ચિમે, પછી પૂર્વ પંજાબમાં અવનનું અને તેની દક્ષિણે મથુરામાં પાછું મેઝીઝનું: એટલે એક પછી એકની, બીજી પટી બીજી , ત્રીજી પટી પાછી પહેલાની, અને એથી પટી પાછી બીજાની એમ રાજ્યની વ્યવસ્થા હતી જે તદ્દન હાસ્યાસ્પદ લાગે છે: મેઝીઝનું રાજ્ય પણ અખંડ જ હતું તેમ વળી કોઈની ફાંચડ વચ્ચે નહોતી તેમ ચવનનું રાજ્ય પણ અખંડ જ હતું.
આવાં અનેક કારણોને લીધે તેમની કલ્પના જ બેટી ઠરે છે,