________________
પરિચ્છેદ] નું વૃત્તાંત
૧૫ પણુ મન ઢચુપચુ રહ્યા કરતું હશે જ્યારે આખરે ડિમેટ્રીઅએ અસ્વીકાર કર્યો હતો અને પછી યુદ્ધને ઊભા થયેલ સંજોગોને લીધે કાયમ કરવાની આરંભ થયો હતો વિગેરે હકીકત અગ્નિમિત્રના તેને હવે ફરજ પડી હતી. એટલે કુલ તેના વૃત્તાંતે જણાવી ગયા છીએ. આ યુદ્ધમાં ડિમેટ્રી૨૩ વર્ષના રાજકાલમાંથી ભારતીય રાજા અસનો વિજય થવાથી સતલજ નદીના કિનારા તરીકે તેનો સમય ઇ. સ. પૂ. ૧૯૦ થી ૧૮૨ સુધીને મુલક તેની આણમાં આવી પડ્યો હતો.૮ સુધી=૮ વર્ષને જ કહી શકાય. હવે ડિમેટ્રીઅસના તે બાદ બેએક વષે, અગ્નિમિત્રે બીજા અશ્વમગજમાંથી બેકટ્રીઆની ઉપાધી ઓછી થઈ ગયેલ મેધની તૈયારી કરી. તે અશ્વની રખેવાળી પિતાના હોવાથી તેણે પોતાને સર્વ સમય હિંદના રાજ- યુવરાજ વસુમિત્રને સોંપી હતી. રાજા ડિમેટ્રીસે કારણમાં જ ગાળવા માંડે હતો. આ સમયે તેની તે અશ્વ ફરતે ફરતો જ્યારે સિંધુ નદીના સાથે એક હેલીકલ્સ અને બીજો મિનેન્ડર નામે કિનારે૧૯ આવ્યો ત્યારે તેની અટકાયત કરી હતી. યેન સરદાર હતા, જેમાં પ્રથમ ઉપર જણાવી તે ઉપરથી વસુમિત્ર અને ડિમેટ્રિઅસ વચ્ચે યુદ્ધ ગયેલ યુક્રેટાઈડઝ બળવાખોરનો પુત્ર૧૫ થતો હતો થયું હતું, જેમાં વસુમિત્રનું ભરણુ નીપજ્યું હતું. તથા બીજ કાંઈક દૂરને સગો થતો હતો. ઈ. સ. પુ. ૧૮૨ ના સુમારે આ બનાવની નોંધ
અહીં સાકલમાં સ્વસ્થ થયા પછી (આ કરી શકાશે. પિતાના યુવરાજનું મરણ થવાથી પ્રદેશને મહાભારતના સમયે મદ્રદેશ૧૭ કહેવામાં ખુદ આગ્નમિત્રે પોતેજ સૈન્યની સરદારી લીધી અને આવતું હતું. રાજા પાંડુની માદ્રી નામની રાણી ડિમેટીઆસને શિક્ષા કરવા નીકળ્યો. આ યુદ્ધમાં રાજા તે આ પ્રદેશના રાજાની પુત્રી સમજવી) તેણે ડિમેટ્રીઅસનું મરણ નીપજ્યું હતું. ઈ. સ. પૂ. અગ્નિમિત્રના યુવરાજ વસમિત્રને લેભાવવા એક ૧૮૧; એટલે સમ્રાટ અગ્નિમિત્રે તે વિજયની સુંદર લલના તેની નજરે પાડવી ગોઠવણ કરી. ધાર્યા ખુશાલીમાં બીજો અશ્વમેધ સંપૂર્ણ કર્યો. તેને પ્રમાણે તે યુવતીની વસુમિત્રે માંગણી કરી હતી, કોઈ પુત્ર ન હોવાથી તેની ગાદીએ તેને સરદાર
(૧૫) આ યુક્રેટાઇડઝના પિતાનું નામ પણ હેલીઓલ્સ હતું તેમ પુત્રનું નામ પણ હેલીકલ્સ હતું. પિતા હેલીકલ્સ કાંઇ પ્રસિદ્ધ થયે નથી પણું પુ-હેલીએકસે હિંદમાંથી પાછા વળતાં બેકટ્રીઆના રસ્તામાં પોતાના પિતાને ભેટે થતાં, રાજ તરફની બેવફાદારીને લીધે પિતાનું ખૂન કરી પતે ગાદીએ બેઠો હતો. તેના વખતમાં બેકટ્રીઆના રાજવંશને અંત આવી ગયો છે અથવા કદાચ અન્ય કોઈ રાન થવા પામ્યા હોય તે તે માત્ર નામધારી જ હતા એમ સમજવું. ભા. પ્રા. રા. રૂ. ૨૫, પૃ. ૧૯૦ જુઓ.
(૧૬): અ. હિ. ઈ. આવ. ૩ પૃ. ૧૯૯૪-Me- nander a relative of the Bactrian monarch Eucratides-બેકટ્રીઅન રાજા યુક્રેટાઈડઝને મિનેન્ડર
સગે થતું હતું.
(૧૭) કે. હિ. ઈ. પૃ. ૫૪૯ -Sakala was a city of the Madras (Upanishad III, 3,. 1: 7, 1. )... between the rivers Chenab and Ravi. મદ્ર પ્રજાનું નગર સાકલ ચિનાબ અને રાવી નદી વચ્ચે આવેલું છે (ઉપનિષ; ૩:૩૪, ૧,૭૧.)
(૧૮) આ યુદ્ધના વિજયથી રાજા ડિમેટ્રીઅસના સરદારેએ તેના સ્મરણ તરીકે સિક્કાઓ પડાવ્યા લાગે છે. ( જુઓ કે. હિ. ઈ. પૃ. ૫૪૭. )
(૧૯) આ સિંધુને અવંતિ રાજ્ય આવેલ ચંપલ નદીની એક શાખા કે જેનું નામ કાળી સિંધુ છે તે નદી હોવાનું અને તે નદીના કિનારે આ યુદ્ધ થયાનું કેટલાક વિદ્વાનોએ માન્યું છે તે બરાબર નથી ( જુઓ ઉપરમાં પૂ. ૫, ટી. નં. જ.)