________________
૧૪૬
નપ્રજા
[ દ્વિતીય
હિંદ ઉપર આક્રમણ લઈ આવનારી પરદેશી પ્રજાની પાંચ જાતની ઉત્પત્તિ વિશે આપણે ગત પરિચ્છેદમાં વિવરણ કરી ગયા છીએ. હવે તે દરેકને લગતી વિશેષ હકીકત તથા તેમના પ્રત્યેકના નૃપતિઓ, સરદારે, ક્ષત્રપ છે. જેઓ હિંદના ઈતિહાસમાં પિતાનાં નામ અમર કરી ગયા છે તે સર્વ વિશે યથાશક્તિ વિવેચન કરીશું. પ્રથમ આપણે યેન પ્રજા સંબંધીને ઇતિહાસ લખીશું.
(૪) ચેન બેકટ્રીઅન્સ પડયું. અલબત, કેટલેક ઠેકાણે લેહીનું મિશ્રણ
યવન અને યેન શબ્દને ભેદ દર્શાવતાં આપણે થયું નથી. પણ મૂળની યવન પ્રજા તેમના જણાવી ગયા છીએ કે, પેલી આક્રમણ લાવનાર વતનમાંથી ખસીને અન્ય સ્થાને જઈ વસી, એટલે ગ્રીક પ્રજાનું મૂળ વતન આયનીયન ટાપુ મૂળના યવનથી તેમની ઓળખ છૂટી પડે તે હેવાથી, તેમાં રહેતી પ્રજા તરીકે તેનું નામ માટે પણ તે શબ્દ વપરાય હેય એમ સમજાય યવન પડયું જ્યારે તેઓએ અન્ય સ્થળે વસવાટ છે; એટલે કે તે યવન પ્રજાની જ ઓલાદના કહી કર્યો એટલે ત્યાંની પ્રજાના લોહી સાથે તેમનું મિશ્રણ શકાય. આ પ્રમાણે બન્ને શબ્દોમાં તફાવત થયું તેમાંથી ઉત્પન્ન થએલ પ્રજાનું નામ ન હોવા છતાં, વિદ્વાનો એ તે બનેને એક બીજા
(1) હિં. હિ. પૃ. ૫૦૫–Greeks were Aryan colonists of the Mediterranean islands called the Ionians-ગીક પ્રજા ભૂમધ્ય સમુદ્રમાંના આયનીયન નામે ઓળખાતા ટાપુની આર્યન વસાહત છે.
D. R, Bhandarker : Asoka P. 30:--It is in Ionia that the commercial developement of the Greeks is the earliest. There can be no doubt that, it was on account of the enterprizing spirit displayed by the Ionians that the Persians coined the word Vavana as a general name for all the Greeks-ભા. અ. પૃ. ૩૦– ગીક પ્રજાની ઔદ્યોગિક પ્રગતિ સૌથી પ્રથમ આવે- નિયામાં જ થવા પામી છે. એ તે નિર્વિવાદિત છે કે, આવેનિયનેએ જે સાહસિક વૃત્તિ દાખવી હતી તેને લીધે જ ઇરાનીએ સર્વે ગ્રીકને યવન નામના સામાન્ય નામથી બોલાવવા માંડ્યા હતા.
| J. A. H. R. S. vol. II. P. 5-yavana does not always mean Greek in Sanskrit literature-જ, આ. હિ. રી. સે. પુ. ૨, પૂ. પ–સંરકૃત સાહિત્યમાં યવન એટલે ગ્રીક જ એમ સર્વથા અર્થ થતું નથી.
Asiatic Researches V; P. 266:-The Greeks are generally known as Yavansએ. વીપુ. પ. પૂ. ર૬૬-ગ્રીક જોકોને સામાન્ય રીતે ચવન તરીકે ઓળખાવાય છે.
હિં. હિ. પૃ. ૫૦૫:–The word Javana (applied to Turks or Mahomedans ) is often wrongly confounded by scholars with Vavana (the Greeks)=g. 24 ezellમીઓ માટે વપરાતા “ જવન’ શબ્દને ગ્રીક માટે વપરાતા “યવન' શબ્દની સાથે વિદ્વાનોએ ભેળાભેળી કરી નાખી છે (એટલે તેમનું કહેવું એમ છે કે તુને “ જવન” અથવા મ્લેચ્છ કહેવાય જ્યારે ગ્રીકને યવન કહેવાય ) તાત્પર્ય કે ચવન અને જીવનમાં પણ તફાવત છે.
[ઇરાનીએ અને યવન વચ્ચે પણ લોહીની સગાઈ મનાય છે. જુઓ પશિઅન શબ્દ તેની સમજૂતિ. ]
(૨) બેકટ્રીઆને જે રાવંશ છે તે કદાચ આ કથનના દષ્ટાંત તરીકે લેખી શકાશે. તથા ઉપરની ટી. નં. ૧ માંનું જ , હિં, રી. સે. વાળું અવતરણું સરખાવે.
(૩) સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના શિલાલેખમાં જે ન ભૂપતિઓનાં નામ છે તે આ પ્રકારની યવન પ્રજા સમજાય છે. વળી જુએ પુ. ૨ પૃ. ૩૦૬ ની ટીકાઓ,