Page Text
________________
પરિચ્છેદ .
તેમનું શું થયું ?
૧૪૩
આ પ્રાંતમાં યવન પ્રજાને માટે ભાગ રહી જવા પામ્યો હતો તેથી તેમનું નામ મુખ્યતાએ યવનને મળતું જ જેડી કઢાયું દેખાય છે. તેમ તે પ્રજાએ પોતાનું સ્વતંત્ર રાજ્ય સ્થાપ્યું હતું તેથી ઇતિહાસમાં તે વિશેષ પ્રખ્યાતિ પામી છે. આ બધા બનાવ ઈ. સ. પૂ. ની ચોથી અને અને ત્રીજી સદીમાં બન્યાનું ગણવું રહે છે. (૩) જેને કેબેજ પ્રાંત કહેવામાં આવતા અને જેની પ્રજા ખરોકી ભાષા બોલતી હતી તેમને ક્ષહરાટ કહીને ઓળખવામાં આવ્યા.
આક્રમણકાર આ પાંચે પરદેશી પ્રજાએ વિશેની આપણું ખપજોગી તાત્કાલિક સમજૂતી આપણને હવે મળી ગઈ કહેવાશે. જ્યારે વિશેષ સમજતી તે તે પ્રત્યેકના રાજઅમલની વિચારણું કરીશું ત્યારે જ આલેખવી રહેશે. એટલે અત્યારે તે પાંચેની સમીક્ષારૂપે સાર માત્ર ટાંકીને આગળ વધીશું. પાંચે પ્રજાનાં નામ, ઓળખ
તથા ટૂંક સમીક્ષા (૧) બેકટ્રીઅન્સ–બેકટ્રીઆ પ્રાંતના રહીશ તે બેકટ્ટીઅન્સ, તેમનું હિંદી નામ યોન. મળે તેઓ એલેકઝાંડર ધી ગ્રેઈટ સાથે આવેલ; એટલે તેમનામાં ગ્રીક પ્રજાનું લોહી સમજવું પણ તેમની પીછે હઠ વેળાએ આ પ્રાંતમાં રહી ગયા. અસલના ગ્રીકને યવનપ્રજા તરીકે ઓળખાવાતી એટલે આ પ્રજાનો તેમાંથી વિકાસ થયેલ હોવાના કારણે, તેને જ ભળતું “યોન' નામ અપાયું. આ હકીકત ઉપરથી સમજાશે કે યવન અને ચીન બને જુદી જ પ્રજા છે તેમજ તેમનું વતન પણ જુદું છે. બેકટ્રીઆ પ્રાંતના બોખારા અને બટુક નામે બે મુખ્ય શહેરો છે.
(૨) પાથી અન્સ-મૂળે ઈરાનના વતની એટલે પહલવાઝ Pahalvas ( પલ્લવાઝ નહીંતે માટે આગળ જુઓ ); પણ કામકાજને અંગે તેમજ યવના હુમલા વખતે, ઈરાનના ઈશાન ખૂણે ખોરાસનમાં જઈ વસેલ. આ ખેરાસનને અસલમાં “પારદ ” નામથી ઓળખતા હશે એટલે તે ઉપરથી તે પ્રજાનું નામ પારદીયન-પારથીઅન પડયું; વળી આ પાર્થિયન પ્રજામાંથી પણ જે હિંદમાં જઈને વસી તેને ઇન્ડો-પાર્થિયન:1= હિંદી પાર્થિઅન તરીકે ઓળખવામાં આવી. તે પ્રાંતનાં મુખ્ય શહેરે અસ્ત્રાબાદ, મશદ અને હેરાત છે. જ્યારે ખરો ઈરાન દેશ તે આ ખેરાસનની પશ્ચિમવાળો ભાગ ગણવો અને તેમાં તેહરાન, ઈસ્મહાન વિગેરે શહેરો આવેલાં છે.
પલ્લવીઝ (Pallavas) કેટલાક ઈતિહાસકારે આ પ્રજાને પલ્લવીઝ (Pallavas ) તરીકે ઓળખાવે છે, પણ ખરી રીતે તે તેમ નથી જ. પહુલવાઝ તે ઈરાની પ્રજા હોઈને, હિંદની બહારની પ્રજા તરીકે તેમને પરદેશીમાં હજુ ગણી શકાય; પણ આ પલ્લવાઝ તે દક્ષિણ હિંદમાં વસનારી પ્રજા છે; તેથી તેમને પરદેશની ગણત્રીમાં લઈ શકાય જ નહી. પણ અહીં તેનું નામ જે લેવું પડયું છે તે અત્યાર સુધીના ઇતિહાસકારોએ આ બન્ને નામનું મિર્ચર કરી નાંખેલ હોવાથી તેમને ભેદ સમજાવવા પૂરતું જ લેખવું. બાકી તે હિંદી પ્રજા હોવાથી, પરદેશી આક્રમણકારોની સંખ્યામાં તેમનો સમાવેશ કરી શકાય નહીં. દક્ષિણ હિંદના ચોલા રાજ્યને મોટે ભાગે આ પ્રજાથી વસાયો હતોબકે ચોલવંશી રાજાએ આ પ્રજામાંના જ હતા એમ કહીએ તો પણ ચાલે. તેમનાં મુખ્ય શહેરે કડપ્પા,
(૫) નીચે ઇન્ડસિથિયનની ઓળખ આપી છે
તે સાથે સરખાવે,
| SR No. | 032485 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 512 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |