Prachin Bharat Varsh Part 01

SR No.: 032483
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1935
Total Pages: 524
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 46

ચિત્ર પરિચય
roo
નીચેના વનમાં પ્રથમનેા આંક, ચિત્રની અનુક્રમ સ ંખ્યા સૂચક છે; બીજો આંક તે ચિત્રને લગતા અધિકાર, આ પુસ્તકમાં કયા પાને લખેલ છે તે મતાવે છે. સર્વે ચિત્ર જોકે સંખ્યાના અનુક્રમેજ ગેાઠવ્યાં છે, એટલે તે ચિત્ર કયા પાને મૂકાયું છે તે શેાધી કાઢવુ મુશ્કેલ નથી. પણ કઇક વિશિષ્ટતાને લીધે આડું અવળું મૂકવુ પડયુ હાય, તે તેનું સ્થાન સૂચવવા માટે તે ચિત્રના પરિચય આપતી વખતે તેવું ટીપણુ કૌંસમાં ઉમેયુ છે. પૂંઠા ઉપર—કલ્પવૃક્ષ અથવા પર્ફ્યુમ છે. તે શબ્દે તથા વસ્તુ જાણીતી છે. તેમજ કપ્રિય હાઇ સાંભળતાંજ છાતી ગજ ગજ ફૂલી ઉઠે તેવી મેહકતા તેમાં ભરેલી સમજાય છે, છતાં તેના આકાર વિષે કેાઇ દિવસ વિચાર આવ્યા હાય કે કયાંય નજરે દેખ્યુ હાય એમ ભાગ્યેજ કાઇના ખ્યાલમાં હશે. લગભગ એ હુંજાર વસ્તુ એક પટ્ટ અમને મળી આવ્યુ છે. હુબહુ અહીં ઉતારીને રજુ કર્યું" છે. (પ્રાપ્તિસ્થાન આ. સ. રી. ઇં. ૧૮૭૩ -૭૪ સુ ંદેલખંડ માળવા )
મુખ પૃષ્ઠ—વિદ્યાદેવી સરસ્વતીનુ ચિત્ર છે. વર્તમાન કાળે જનતા તેણીને મયૂર-વાહિની કે હું સવાહિની લેખે છે. જ્યારે અત્ર તે બેમાંથી એકે સ્થિતિ નથી. આ ચિત્રપટ્ટ પણ કલ્પદ્રુમની પેઠે બે હજાર વર્ષનું પુરાણૢ છે. મત્યુ' ત્યારે માત્ર ધડજ હતું. પણ તે સમયના દેવ દેવીઓનાં ચિત્રા ઉપરથી, બાકીના ભાગ ચિત્રકાર પાસેથી ઉપજાવી કાઢ્યો છે. પાદપીઠ ઉપરના લેખ ન હેાત તેા તે ચિત્ર વિશે ભાગ્યેજ સમજ પડત. ( લેખના અર્થ આ પ્રમાણે કરાયેા છે.) “ કાટ્ટિયગણુ, સ્થાનીય કુળ, વૈરીશાખા અને શ્રીગૃહસ ભાગ ( માં થયેલા ) આર્થ્ય હસ્ત હસ્તિનના શિષ્ય, આય્યાઁ મેઘહસ્તિ ગણી, શ્રદ્ધાચાર્યના શિષ્ય આધ્ય દેવવાચકના ઉપદેશથી, સિહુના પુત્ર ગાવાએ, સરસ્વતી ( વિદ્યાદેવીની મૂર્તિ) અનાવરાવી. મિતિ સ. ૫૪, (?) શિયાળાના ચાથા મહિના, ચંદ્રના દશમા દિવસ ( પ્રાપ્તિસ્થાન મ. એ. પૃ. ૫૭) : Success in the year 54 (!) in the fourth (4th) month of winter, on the tenth day, on the lunar day ( specified ) as above, one ( statue of ) Saraswati, the gift of Smith Gova, son of Siha (made) at the instance of the preacher ( Vachaka) Aryya-Deva, the Shraddhacharo of the - ani Aryya Meghahasti, the pupil of the preacher Aryya Hasta-Hastin, from the Kottiyagana, the Sthaniya Kula, the Vaira Sakha and the Sri-griha sambhoga......
આ મને ચિત્રા એ હેજાર વર્ષનાં પુરાણુાં હાઈ, આર્ય પ્રજાનાં પુરાતત્ત્વના ચિતાર રજી કરે છે. કલ્પના ઉપરથી ઉપજાવી કાઢેલ ચિત્રા કરતાં, પ્રાચીન અવશેષ તરીકે રજી કરવાથી તેની ખરી ખૂબી ઝળકી ઉઠે છે.