Prachin Bharat Varsh Part 01

SR No.: 032483
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1935
Total Pages: 524
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 426

ભારતવર્ષ ]
નામ મહાનંદ હતું. પણ પડિત વરરૂચિ કે જેણે વિભાસ નામના ગ્રંથ રચ્યા છે, તે તે। મહાનંદની પછી જે રાજાન થયા છે તેના સમૃયે થયા હતા, એમ પડિત તારાનાથની માન્યતા થયેલી છે.” એટલે કે આ વિદ્વાનેાના મતથી પાણિની તથા વરરૂચિ, બન્ને નંદરાજાના સમયે તેા થયા છે, પણ એકની માન્યતા એમ છે કે તેઓ મહાનંદના સમયે થયા છે, જ્યારે બીજાની માન્યતા એમ છે કે તે પછીના નંદરાજ્યે થયા છે. ગમે તેમ પણ નંદરાજાના સમય—ભલે કયા નંદ તે પછી નક્કી કરીશુ’–હતા એટલુ તા ચાસ છેજ. બાકી ઉપર પૃ. ૩૨૨ માં આપણે કહી ગયા છીએ કે મહાપદ્મ અને મહાન'ને એકજ વ્યકિત તરીકે પણ માની લેવાયા છે, તેમ તેના અનુક્રમમાં પણ ફેરફાર હેાવાનું મનાયું છે. એટલે ઉપરના વિદ્વાને ના મંતવ્યમાં, નંદરાજા સબંધી મતફેર દેખાય છે તે સંભવિત ગણાય.
ઉપરતા આપણે, વિદ્વાનોની ખાલી માન્યતાનીજ વાતો કરી ગયા અને જણાવ્યું કે, આ વિદ્વાન ત્રિપુટીના સમય નંદરાજાના રાજ્યકાળે કે તેની પૂર્વે હેવા સંભવ છે. પણ માન્યતા તે માન્યતાજ કહેવાય, તે કાંઇ ઐતિહાસિક પ્રમાણથી ખળવત્તર પુરાવા નજ કહી શકાય. જ્યારે ઈતિ
સમય અને સ્થાન
Vibhas under the next reign (for con fusion which has occurred between Mahapadma & Mahananda,.see p. 322 )
(.૩૭) સમય-કારકિર્દીના સમય; નહીં કે જન્મ અથવા ખાળપણ કે શિશુવયના સમય; હા, જન્મ કદાચ છેલ્લા ન`દની પૂર્વના રાજાના સમયે હજી સ‘ભવી શકે, બાકી કારકિર્દીયોગ્ય ઉમરને સમય, તા છેલ્લા નદના સમયેજ હતા
( ૩૮ ) પૂર્વે॰ કદી નહીં, એટલે નવમા નંદના સમયે જ, કારણકે, નવમા નંદ પહેલાના, છ રાજા તા તદ્દન
૩૫૯
હાસતા ભેરિનાદે આપણને જણાવે છે, કે આ ત્રિપુટીમાંના એક પડિત ચાણાકય મૌય સમ્રાટ ચંદ્રગુપ્તને સમકાલીન અને મહા અમાત્ય હતા. એટલે ચાણાક્ય અને ચંદ્રગુપ્ત, બન્ને સહસમયી થઇ શકે; અથવા કદાચ બન્નેની ઉમર એક સરખી કે બહુ નજીક નજીક હૈાવાને બદલે વિશેષ વર્ષના અંતરના તફાવત વાળી હાય, તેાયે બહુબહુ તા ખેની વચ્ચે ત્રીસથી પચાસેક વર્ષના જ અંતર સ ંભવી શકે. અને આપણે ઇતિહાસના જ્ઞાનથી, એમ તે જાણીએજ છીએ કે, સમ્રાટ ચંદ્રગુપ્તે મગધની જે ગાદી પ્રાપ્ત કરી હતી, તે નંદવંશના છેલ્લા રાજા પાસેથીજ મેળવી હતી. અને તે છેલ્લા રાજાનું રાજ્ય દીકાલ સુધી ચાલ્યું હતુ. હવે આપણે સાબિત કરી ગયા છીએ કે, આ છેલ્લા રાજા નવમાન નું રાજ્ય ૪૩ વર્ષ ચાલ્યુ' છે, અને ઉપર એમ કહ્યું કે, ચંદ્રગુપ્ત અને ચાણાકયની ઉમર વચ્ચે બહુમાં બહુત પચાસ વનાજ ફેર સંભવી શકે. એટલે ગણિત શાસ્ત્રની સાદી અને સરળ ગણત્રીથી પણ કહેવુંજ પડે છે કે, ચાણાક્યજીના સમય૭ છેલ્લાનદ રાજાના રાજ્ય કાળેજ હાઇ શકે, તે પૂર્વે ૩૮ કદી નહીં: અને જો ચાણાયજીના સમય નવમા નંદના ઠર્યાં, તે પછી પાણિની અને વરચના તેમજ એક ંદરે આખી
અલ્પ સમયમાંજ, ઉકલી ગચા છે. અહીં કહેવાની ખાસ મતલબ તેા એ છે કે, નવમા નંદના સમયેજ આ ત્રિપુટી ખ્યાતિમાં ઝળકી ઉઠી હતી. હવે જ્યારે આ ત્રિપુટીને, પામ જીતીને મગધમાં આણવામાં આવી છે, અને તે પણ નવમા નંદના રાજ્ય અમલે, તેા પછી જે કેટલાક એમ મનાવવા પ્રયત્ન કરે છે કે, પુનખ દેશ તા રાજ ન"દિવર્ધને જીત્યા હતા, તે સત્ય છે કે કેમ તે આ ઉપરથી સમજી શકાશે.
સરખાવા છઠા પરિષદે નદિવર્ધનના વૃત્તાંતે. ટીપણું ( ૩૬ ) નુ× લખાણ તથા હકીકત,