Page Text
________________
૩૫૦
તેમનાં રાજ્યની
[ પ્રાચીન
ઈ. સ. પૂ. ૫૫૬ અને ત્રીજી ઈ. સ. પૂ. ૪૭૫. હવે જો આ ત્રણે સાલેને ઈ. સ. પૂ. ૪૧૬ સાથે ઘટાવીએ, તે તે ત્રણેનો આંક અનુક્રમવાર ૧૪૨, ૧૪૦ અને ૫૯ આવશે. દેખાય છે કે તે ત્રણમાંથી કેઇ આંક, હાથીગુફાના શિલાલેખમાં જણુંવેલ આંક સાથે મળતું આવતો નથી. એટલે સાબિત થયું કે, તે આંક ચેદિસંવતનો પણ નથી. ( વળી વિશેષ ચર્ચા ચેદિવંશના પરિચછેદે કરીશું)
ઉપરના સર્વ વૃત્તાંતથી વાચકવર્ગની ખાત્રી થઈ હશે કે, હાથીગુફાના લેખમાં જણાવેલ, રાજા ખારવેલના રાજ્યાભિષેક બાદના વર્ષોની આંક સંખ્યા સાથે, તેમાં દર્શાવેલ ૧૦૩ ની આંક સંખ્યાને જે પરસ્પર ઘટાવીશું, તે તે આંક નથી નંદ સંવતનો, કે નથી ચેદિ સંવતને, પણ તે આંક, રાજા ખારવેલ તથા રાજાનંદ જે ધર્મના હતા, તે ધર્મના મહાન પ્રવર્તક શ્રી મહાવીર સંવત હતો. અને તે સમયના રાજાઓ, પોતાના વંશને કોઈ સંવત ચલાવવાનું દુરસ્ત નહોતા ધારતા, એમ જે એક સૂત્ર-સિદ્ધાંત આપણે પ્રતિપાદન કર્યો છે ( જુઓ બીજા ભાગમાં સિક્કાને લગતા પરિચ્છેદે) તેને સમર્થન રૂપ થઈ પડે છે.
આ પ્રમાણે આ આખા પારિગ્રાફના વિવે. ચન ઉપરથી, નીચેની ઐતિહાસિક ઘટનાઓ સત્ય સ્વરૂપે હવે સાબિત થઈ ગયેલી ગણવી રહે છે. (૧) સંયુક્ત પ્રાંતમાંથી મળી આવેલ સિક્કાઓ, જે મગધપતિઓ કૌશંબીપતિઓ પણ હતા તે સર્વનાજ છે. (૨) આ મગધપતિઓ તે બીજા કોઈ નહીં, પણ
નંદવંશી નબીરાએજ છે (૩) હાથીગુફાવાળા શિલાલેખમાં સમ્રાટ ખારવેલે જે આંક સંખ્યા વાપરી છે તે મહાવીર સંવતની છે* (૪) રાજા શ્રીમુખ, સમ્રાટ ખારવેલ અને મગધપ બૃહસ્પતિ તે ત્રણે સમકાલીન પણ થયા છે. (૬) રાજા શ્રીમુખ મ. સં. ૧૦૦ માં અને ખારવેલ મ. સ. ૯૮ માં ગાદીએ આવ્યા છે. તેમજ બૃહસ્પતિમિત્ર મ. સં. ૧૧૧ માં રાજા પદે હતો. :(૭) શતવાહન વંશને મ. સં. ૧૦૦ માં પ્રારંભ થયો છે અને ( ૮ ) બૃહસ્પતિમિત્ર તે આઠમ નંદ છે.
એટલે સિક્કામાંના બૃહસ્પતિમિત્રને આઠમ નંદ ઠરાવ્યા બાદ, બાકીનાં જે નામે રહ્યાં તેમને તો ત્રીજા નંદથી માંડીને સાતમાં નંદ સુધીનાં પાંચ રાજા ને ગમે ત્યાં ગોઠવી આપે, તો પણ ઐતિહાસિક દષ્ટિએ કાંઈ મહત્વપૂર્ણ અન્યાય થઈ જવાનો ભય રહેતો નથી. કેમકે તે પાંચને રાજ્ય અમલ રાજકીય નજરે તો શુન્યવતજ હતે. તેમજ આ પારિગ્રાફની શરૂઆત કરતાં આપણે જણાવ્યું છે કે, અનુક્રમવાર ગોઠવવામાં હજુ ભૂલ થઈ હોય તો તે સંભવત છે. બાકી નામના નિર્દેશમાં તે ભૂલ થવાનો સંભવ રહ્યો નથી.
આ છએ રાજાઓને રાજ્યકાળ સમગ્ર રીતે જ વર્ણવો રહે છે. કેમકે કઈ જાણવા જેગ
બનાવ તેમના રાજે બન્યો તેમનાં રાજ્યની નથી. સિવાય કે, આખા અન્ય હકીકત સામ્રાજ્યમાં અંધેર અને
અંધાધૂનીજ સર્વત્ર માલમ
(૪) ઉપરમાં પૃ. ૩૩૦-૩૩ર માં લખેલી ચર્ચા સરખાવે. તથા સમ્રાટે ખારવેલના જીવનચરિત્ર, હાથીગુફાના લેખની ચર્ચા પણ જુઓ.
અત્યારસુધી કોઈને ખ્યાલમાં પણ નથી કે મહાવીર સંવત જેવો કઈ સંવત અસ્તિત્વ ધરાવતે હતે કે નહીં. અને હોય તો પણ તે, હાથીગુંફા સમાન અર્ધ
રાજકીચ જેવા શિલાલેખમાં ખુદ રાજકર્તા તરફથીજ તે વાપરવામાં આવ્યો હોય એમ તે ક્યાંથી જ ખ્યાલમાં આવે છે.
આ હકીક્ત તે ખાસ કરીને જૈન ધમને મગરૂર થવાનાં કારણરૂપ છે. છતાં ભીતિ રહે છે કે જેને પ્રજાને પણ ભાગ્યેજ આ બાબતની જાણ હશે.
| SR No. | 032483 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1935 |
| Total Pages | 524 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |