Prachin Bharat Varsh Part 01

SR No.: 032483
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1935
Total Pages: 524
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 407

કાળાશાક નામ
[ પ્રાચીન
કન્યા સાથે લગ્ન કર્યાનું જણાયું નથી. હજુ વૈશ્ય કન્યા સાથે પરણ્યાનું નીકળે છે. એટલે દ્વાણી તે નજ કહી શકાય; ઉપરાંત એક લગ્ન તેણે યવન કન્યા સાથે કરેલું છે, ( યવન રાજા સેલ્યુકસ નીકેટરની પુત્રી વેરે) પણ તેને જો પુરાણો શદ્ર ગણવા માંગતા હોય તે, તેમની દષ્ટિએ તે ઉલટું શુદ્ધ કરતાંયે નીચેનો દરજજો યવનને મૂકાય, કેમકે, તેઓ યવનેને અનાર્ય પ્રજા લેખે છે, જ્યારે શશ્નની તે આર્ય પ્રજા તરીકે ગણના કરાઈ છે. એટલે કે, શુદ્ધ અને યવનની દ્રષ્ટિએ જો “ કાલાશોક” નું નામ દેવાયું હોય તે, મિર્યસમ્રાટને હજુ “કાળાશક” નું ઉપનામ દઈ શકાશે, નહીં કે નંદરાજાને. આ નંદની બાબતમાં જેમ બાદગ્રંથાએ અને વૈદિક મતવાળા (પુરાણગ્રંથમાં) એ પિતાને મત દર્શાવ્યો છે, તેમ તે સમયને ત્રીજો ધર્મ જેને જૈન તરીકે ઓળખીએ છીએ, તેના કોઈ ગ્રંથમાં તેને વિશે, એક શબ્દવટીક લખાય જણા નથી. એટલે બે અનુમાન કરી શકાય છે; કાં જૈન ગ્રંથકારોએ, પિતાનો ધર્મ પાળતા એવા રાજાનો પક્ષપાત કરીને તે બાબત મૌન સેવી લીધું હોય, અથવા તે આવી જાતનાં લગ્નમાં તેમને કોઈ પ્રકારનું અનુચિતપણું દેખાયું નહીં હોય. બીજું
કારણ વાસ્તવિક દેખાય છે. કેમકે જે પ્રથમનું કારણ હોત તે, રાજા શ્રેણિકે તે પ્રકારનાં કરેલાં કાર્યને, તે જૈન ધર્મને પરમ ઉપકારી હોવા છતાં, જેમ તેમણે નોંધપોથીનાં પાને ચડાવ્યાં છે, તેમ નંદનું તેવા પ્રકારનું કઈ ઉપનામ લખ્યા વિના રહેત નહીં. આ પ્રમાણે વસ્તુસ્થિતિને સર્વ તરફથી તેની જોતાં એમ સાર નીકળે છે કે, કાળાશકના ઉપનામ સાથે લગ્નના પ્રકરણને સંબંધ નથી દેખાતે.
હવે ગુણવાચક તરીકે તે શબ્દની તપાસ લઈએ. પૂરાણકારોએ વળી એમ જણાવ્યું છે કે, તેણે ક્ષાત્રની ૬૬ કલ કરી નાંખી હતી. અને તેના સમયથી યુધિષ્ઠિર સંવત બંધ પડી કલિ સંવત્સરની સ્થાપ્ત થઈ છે. ( અથવા તે કોઈ પ્રકારે તેના આ કૃત્ય સાથે તેને સંબંધ છેજ) હવે જે ઇતિહાસ તપાસીએ છીએ, તે આવી કલા તે આ બીજા નંદે કરી નથી પણ નવમાં ન કરી છે. એટલે તે હિસાબે, આ કાલાશકનું બિરૂદ, નવમા નંદને અર્પણ થવું જોઈએ. વળી કલને લીધે, બિરૂદ અપાય તે હજુ વાસ્તવિક પણ દેખાય. કેમકે, અતિ પ્રાચીન સમયે, મહાતપસ્વી એવા જમદગ્નિ ઋષિના પુત્ર પરશુરામે, એકદા પિતા પાસેથી વચન મેળવી, પિતાના કુહાડા વડે ત્રણ વખત આખી
તથા તેને લગતી ટીકા નં. ૪૬, ૪૮) છતાં માને છે, તેમણે જે અર્થમાં આ અતિ શબ્દનો ઉપયોગ કર્યો છે તે પ્રકારનું ધોરણ તે સમયે હતું, તે જણાવવાનું કે, તેમના પૂર્વે રાજા શ્રેણિકે ક્ષત્રિય સિવાયની અન્ય જાતિમાંથી કન્યા લીધી પણ છે તેમ દીધી પણ છે. રાજ ખારવેલ અને ચંદ્રગુપ્તનાં નામ પણ દઈ શકાય તેમ છે. તેમ જે શઢાણીને લઈને આ નંદ બીજને તેઓ ઉણપ આ૫વા નીકળ્યા છે, તેની જ બીજી શદ્રનતિની રાણીના પેટે જન્મેલ પુત્રોને, ક્ષત્રિયાણીઓ દેવામાં આવી છે, એટલું જ નહીં પણ તેમને પેટે જન્મેલી કન્યાએ, ક્ષત્રિએ પિતા- નામાં લીધી છે. તે પછી ઉંચ નીચનું રણ કક્યાં રહ્યું?
પૂર્વની અને સમસમયની વાત આ પ્રમાણે થઈ. હવે પશ્ચાતસમયની વાત કરીએ–ાન પ્રિયદશિને (અશોકની પાછળ આવનારે) અંદ્રવંશની કન્યા લીધી છે (આ અંદ્રવંશને પુરાણકારે એ હલકું કુળ પણ ગણાવ્યું છે) બીજાં પણ અનેક દષ્ટાંતે દેવાય તેમ છે. ટૂંકમાં કહેવાનું કે, આ પ્રમાણે લગ્નની બાબતમાં રજુ કરાચલી દલીલ પ્રમાણિક દીસતી નથી. વળી જુઓ ઉપરની ટીકા નં. ૬૦,
(૬૬ ) જુએ સર કનિંગહામ કૃત ધી બુક ઍન એાન્ટ ઈરાગ અને પાઈટર રચીત, ધી ડાઇનેસ્ટીક લીસ્ટસ ઇન કલીએજી” નામનાં પુસ્તક.