Prachin Bharat Varsh Part 01

SR No.: 032483
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1935
Total Pages: 524
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 399

કર
નક્ર સત
જો હાત તા પણ, તે કહેવાતા સમાચાર કરતાં વિશેષ વજનદાર ગણાત. કહેવાની મતલબ એ છે કે તદ્દન બિનપાયાદાર હકીકત ઉપર આ સર્વે અનુમાના રચાયાં છે. છતાં દલીલની ખાતર માની લ્યે કે તે હકીકત તથા અનુમાન સત્યજ છે. તે। પછી એટલેજ તાત્પ કાઢી શકાય, કે રાજા નંદ મહા પ્રતાપી પુરૂષ હાવા જોઇએ અને તેથી તેના સંવત લગભગ એક હજાર૪૭ વર્ષ સુધી પ્રચલિત રહ્યો છે. પણ જ્યારે આપણે આગળ જતાં આ નંદ શનીજ હકીકત લખતાં, તેમજ શ્રી ખારવેલના વર્ણન લખતાં, સાબિત કરીશું, કે તે સંવતને રાજા નંદના જીવન સાથે સંબંધ હાવા છતાં, અને તે તેની સાથે પોતાનું નામ જોડવાને સર્વથા સમ હાવા છતાં, પણ તેણે તેમ કર્યું નથી. પણ પોતે જે ધર્મ પાળતા હતા તે ધર્મના પ્રેરક અને ઉપદેશક એવા મહાપુરૂષનાજ૪૪ સંવત તેણે ચલાવ્યે છે, ત્યારે તે તે રાજાના શુરવીરપણા ઉપરાંત તેની માનસિક ઉદારતા, હૃદયની વિશાળતા, સ્વભાવની નમ્રતા તથા નિરભિમાનપણાનીજ પ્રશંસા આપણે મુકતકૐ કરવી રહે છે. તથા તે વખતના રાજાએ પેાતાની કીર્તિ વધારવા કરતાં, પાતાના ધર્મને વધારે મહત્ત્વ આપતા એમ સમજવું રહે છે.
તેનુ મરણુ મ. સ* ૭૨=ઇ. સ. પૂ. ૪૫૫ માં થતાં તેની પછી તેને યુવરાજ મહાપદ્મ ઉર્ફે નંદ બીજો મગધની ગાદીએ બેઠા હતા. (૨)મહાપદ્મ : નŁમીજો અથવા કાળાશા ૪૫
તે રાજા નદિવધનને યુવરાજ હાઈ તેના
પ્રાચીન
મરણ બાદ તુરત ગાદીપતિ થયેા હતો.૪૬ એટલે આ વંશને તે ખીજે પુરૂષ હતો. તેથી તેનુ નામ પ્રતિ
તેનાં નામા
હાસમાં નબીજા તરીકે
પ્રસિદ્ધ થયું છે. ઉપરાંત નંદવંશી રાજાએમાં એ નામ જાણીતાં છે. મહાપદ્મ અને મહાનંદ. આ એ રાજાઓને એક પછી એક ગેાઠવવામાં મતાંતર ઉભાં રહે છે. કાઈ મહાપદ્મને પ્રથમ ગણે છે તે કાઇ મહા નંદને પ્રથમ ગણે છે. ત્યારે કાઇક તે તે બન્ને નામ એકજ વ્યકિતનાં છે એમ પણ માનતા લાગે છે. જ્યારે મારૂ માનવુ' એમ છે કે, બન્ને પુરૂષા તા જુદા જુદાજ છે. અને તેમાં પણ મહાપદ્મ પહેલે છે અને મહાનંદ પછી થયા છે. વિચારતાં એમ થાય છે કે, એકનુ* રાજ્ય ૨૮ વર્ષ છે. જ્યારે બીજાનું ૪૩ વર્ષ છે. તેમ એકના રાજ્યે કાંઇ મહત્ત્વતાપૂર્ણ બનાવ અન્યા નથી, અથવા અન્યા છે તે બહુ જૂજ, જ્યારે ખીજાનુ રાજ્ય તે તેવા અનાવથી ભરપૂર છે. મતલબ કે, સમયની દૃષ્ટિથી અને જે બનાવા બન્યા છે તેની અપેક્ષાથી, આ ખેમાંથી મહાનંદના ( નામના અથ પ્રમાણે ) નામને જો કોઈ લાયક હાય, તેા તે પ્રથમના મહાપદ્મ નહીં, પણ ખીજો પુરૂષ મહાનંદ પોતેજ છે. જેથી કરીને મેં મહાપદ્મને પ્રથમ ગણાવ્યા છે.૪૭ અને મહાનંદને પાછળ મૂકયા છે. આ ઉપરાંત તેમ કરવાને બીજા પણ એ કારણેા છે. એક એક પુરાણામાં નંદ ખીજાને (એટલે કે દિવર્ધનના પુત્રને) કાલાશાક૪૮ તરીકે વર્ણવ્યા છે. અને આપણે જાણીએ છીએ
( ૪૩ ) એક હજાર એટલા માટે કહેવા પડયા છે કે ઈ. સ. પૂ. ૪૦૦ વર્ષથી માંડીને ચૌલુકયવશી છઠ્ઠા વિક્રમાદિત્ય સુધી ( આને અમલ `ઇ. સ. ની છઠ્ઠી સદીમાં ગણાય છે ) નુ` અંતર તેટલુ છે.
( ૪૪ ) આગળ ઉપર નદ ત્રીજનાથી આઠ સુધીનાં નામે કેમ જડી આવ્યાં હતાં તેના લખાણ સાથે સરખાવે,
(૪૫ ) નંદ ખીજાનું નામ કાળારોાક હાઇ ન શકે તે બાબતની ખાત્રી, દલીલા તથા તેના ઉપરથી નીકળતા નિષ્ક માટે, નુએ પૃ. ૩૩૮-૩૪ર સુધીનું લખાણ,
(૪૬ ) મહાવ’શ ૪ (૧) ઇ. એ. ૧૯૧૪, પૃ. ૧૬૮ ( ૪૭ ).કે. હી, ઈ, પૃ. ૩૧૨ ઉપર લખેલુ* પુરાણ ગ્રંથાનું લીસ્ટ જુઓ.
( ૪૮ ) એ નીચેનુ' ટીપણુ. પર.