Prachin Bharat Varsh Part 01

SR No.: 032483
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1935
Total Pages: 524
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 308

રાજા શ્રેણિક
ભારતવર્ષ ]
કુંવર ખિબસારે તે, એક પછી એક એમ થાડા કરડીઆ હાથમાં પકડીને ખૂબ હલાવ્યા તથા ઉંચે નીચે અકાળ્યા કર્યાં, જેથી અંદરની ખાજલી ભાંગીને ભૂકા થઈ જવાથી, બાંબુની ચીપાની તરાડમાંથી તેને ભૂકા ગરવા માંડ્યો. જે તેણે એકઠા કરીને ખાધા અને પોતાની ક્ષુધા સમાવીઃ હવે ઉદ્ભવેલી તૃષા છીપાવવા માટે આ પ્રમાણે યુક્તિ કરી. ઘડા તાજા અને નવા હોવાથી અમતા હતા, એટલે કપડાના નાના કટકા કરીને તેને ક્રૂરતા લપેટી દીધા અને પછી જ્યારે તે કટકા, ઝમતા પાણીથી ભીંજાઇને તરખેાળ થઈ ગયા, ત્યારે ઘડા ઉપરથી ઉખેડી લઇ તે સર્વેને નીચેાવી કરી, તેમાંનું પાણી ખીજા વાસણમાં ભરી લઈ પી લીધું. પાણી સ્વચ્છ અને ઠંડું હાવાથી તુરતજ તૃષા છીપી ગઈ. આ પ્રમાણે તેણે ક્ષુધા અને તૃષા અને સતાથ્યા. ખીજે પ્રસંગે તે સર્વે કુમારાને ઉત્તમ ભેાજન પીરસી જમવા બેસાર્યાં અને જેવું જમવાનું શરૂ કર્યું કે ખીજી બાજુ ભૂખ્યા ડાંસ કુતરાઓને દીવાનખાનામાં ડી દીધા. કુતરાઓ તે। પૂછ્યાં હલાવતા હલાવતા, કુમારે! જમતા હતા ત્યાંથી ખાવાનું મળશે એવી આશામાં ત્યાં પહેાંચી ગયા. આ બાજુ કુતરાઓને પાસે આવેલ જોઈ ખિખિસાર સિવાય સર્વ કુમારે ઉભા થઇ ગયા. પણ બિંબિસાર તેા બેસી રહ્યો અને સુખેથી ખાવા લાગ્યા. દરમ્યાન જે કાઈ કુતરા પાસે આવી પહેાંચતા અને હડી જવાની નીશાની કરવા છતાં આધેા ન જતા, તેા ઉભા થઈ ગયેલ પાસેનાં કુમારનાં ઘેાડાંક ભોજનપાત્ર પોતે
( ૨૩ ) પ્રાચીન સમયે રાએ આવી રીતે પેાતાના કુંવરાની, અમાત્યોની, કે અન્ય પુરૂષાની પરીક્ષા કરવાનું મન ઉપર લેતા, એમ ધણી આખ્યાયિકાનાં વન ઉપરથી જોઈ શકાય છે, સરખાવા નીચેનુ ટી, ૪૮
૩૧
૨૪૧
લઈ લીધાં હતાં
તેમાંથી, ઘેાડુ થાડુ તે કુતરા
તર દૂર નાંખ્યા કરતા. એટલે કુતરા પણુ પૂછ્યું હલાવતા તે નાંખેલું ખાવા, દૂર જઈને એસા અને ખીજી બાજુ કુમાર બિંબિસાર પોતે પોતાનું ભાજન આરાગવાનું આગળ ચલાવ્યે રાખતા. આ પ્રમાણે પોતે યથેષ્ટ ઉદરતૃપ્તિ કરી પેટે હાથ ફેરવતા ઉભા થઈ ગયેા.
આ બંને પરીક્ષામાં કુમાર બિંબિસારની આપત્તિસમયની ધીરજ, બુદ્ધિચાતુર્ય અને સમયસુચકતા જોઇ, રાજા પ્રસેનજિત અતિ પ્રસન્ન થયા અને આવા કુમારના હાથમાં રૈયતનું હિત તથા રાજ્ય ચલાવવાનું સુકાન જો સોંપવામાં આવે તે કવચિત્ પણ વિમાસણમાં આવવું નહીં પડે તેમ પોતાના મનમાં પાકી ખાત્રી કરી૨૩ લીધી. પછી પરીક્ષામાં ઉત્તીણ થયા બદલ, પારિતો ષિક તરીકે, ભંભા નામનું એક વાજીંત્ર તેમણે કુવર બિંબિસારને ભેટ આપ્યું. જે ઉપરથી બિબિસારને જૈન સાહિત્યમાં કાઈ કાઈ ઠેકાણે ભ ભાસાર૨૪ પણ કહીને સખેાધાયા છે.
આ પ્રમાણે કુવર બિંબિસાર, પિતાનું કૃપાપાત્ર થઈ પડવાથી, તેનાથી મોટી ઉમરના અન્ય કુમારેા, બિખસારની ઈર્ષ્યા કરવા લાગ્યા. તેમજ પ્રસંગ પડયે તેના તરફ દ્વેષીવન પણુ કરવા ચુકતા નહીં. રાજા
ચતુર હોવાથી સમજી ગયા
ભાઇએ ભાઇએ માં કલેશ અને તેનુ નિવારણ
કે આ પ્રમાણે જો અંદર અંદર ચાલ્યા કરશે, તે બિબિસારનું જીવન કંટકમય થઇ પડશે અને કદાચ
તથા તેને લગતી હકીકતનું વર્ણન.
( ૨૪ ) સાર: સૃ=ક્રતુ': જે ભાંભા લઈને ફરે તે ભંભાસાર one who moves with (his) Bhambha is called Bhambhasar. આ ભ’ભાસાર