Page Text
________________
૧૬૮
સત્તાધીશ
[ પ્રાચીન
સંભવિત કારણથી પિતાના વંશનું નામ ચેદિવંશ તરીકે પ્રખ્યાત કર્યું હતું. એટલે ચેદિ વંશના સ્થાપક તરીકે મહારાજા કરકંડ મેધવા- હનને ગણવો રહે છે.
આ પ્રમાણે કલિંગપતિ રાજાઓના ચેદિવંશનો સ્થાપક મૂળપુરૂષ તે મહારાજા કરકંડુજ
ગણાય, પણ તે વંશની ચેદિ વંશની સ્થાપના માટે કઈ સાલ સ્થાપનાને સમય ઠરાવવી તે આપણા માટે
જરા કઠિન થઈ પડે તેમ છે, મહારાજા કરકંડુના જન્મની સાલ જે ઈ. સ. પૂ. પ૭૭ આપણે લખી છે તેને તે વંશની સ્થાપનાના પ્રારંભ કાળ તરીકે ગણી શકાયજ નહીં, કેમકે તે સમયે તે કઈ રાજકુટુંબમાં જન્મ્યો હતો તેમ કોઇને ખબર પણ નહતી પણ તે ઈ. સ. પૂ. ૫૫૮ માં જ્યારથી કલિંગ- દેશની ગાદીએ અભિષિક્ત૪૮ થેયે ત્યારથી જ ચેદીવંશની સ્થાપના ગણીએ તે બીલકુલ અસં- ગત ગણાશે નહીં અને તેમ છતાંયે જે તે સાલ છોડી દઈએ અને તપશ્ચાત જ્યારે ઈ. સ. પૂ. ૫૫૬ માં પિતાના ખરા પિતા–જન્મદાતા રાજા દધિવાહનનું મૃત્યુ થતાં, ત્રિકલિંગાધિપાત બન્યો અને તેના પુત્ર તરીકે તેમના જ નામ ઉપરથી પિતાનું નામાભિધાન મેઘવાહન ધારણ કર્યું
ત્યારથી જો ચેદિવંશની સ્થાપના ગણવી હોય તે તે પણ કાંઈ અગ્ય તો કહેવાશે નહીં જ. આ પ્રમાણે સ્થાપનાના સમય માટે બે સાલ આપણે ઠરાવી શકીશું.
છતાં બીજી એક પરિસ્થિતિની જે ગણના કરીએ તે તે માટે વળી ત્રીજો જ સમય ઠરાવો પડે તેમ છે. તે એમ છે કે સમ્રાટ ખારવેલને કેટલાક ઇતિહાસી અભ્યાસકે દિવંશના ત્રીજા પુરૂષ તરીકે ઓળખાવે છે, જ્યારે કેટલાક છઠા પુરૂષ તરીકે અને કેટલાક તે તેથી પણ વિશેષ આગળ તરીકે૪૯ તેને ગણે છે. જે ત્રીજા પુરૂષ તરીકે ગણીએ તે રાજા ખારવેલના પિતા બુદ્ધરાજ તે બીજે પુરૂષ અને તેના પિતા રાજા ક્ષેમરાજ છે તેને આ ચેદિવંશના સ્થાપક તરીકે ગણુ રહેશે અને તેના રાજ્યકાળને પ્રારંભ મ. સ. પર= ઈ. સ. પૂ. ૪૭૫ થી ગણાય છે એટલે તે ગણત્રીથી ચેદિવંશની સ્થાપના પણ તે સાલથી જ થઈ એમ ગણવું પડશે. એટલે ત્રણ સાલે થઈ ( ૧ ) ઈ. સ. પૂ. ૫૫૮ ( ૨ ) ઈ. સ. પૂ. પપ૬ અને ( ૩ ) ઇ. સ. પૂ. ૭૫
ચાંડાળ-સ્મશાનરક્ષક–પોષિત બાળકુમાર કરકંડુ યુવાવસ્થા પ્રાપ્ત થતાં કેવા આકસ્મિક સંજોગોમાં સાદા કલિંગપતિ અને પછી કેટલાક કાળે ત્રિકલિંગપતિ બનવા પામ્યો હતો તે આપણે
(૪૭) મહારાજ કરકને “ પ્રવૃત્ત ચક્ર ” કહી શકાય છે ને પ્રવૃત્ત ચક્રના વંશમાંજ રાન ખારવેલ થયા છે, એમ પોતે હાથીગુફાના લેખમાં ૧૭મી લીટીમાં જણાવ્યું છે, આથી સ્પષ્ટ થશે કે આપણે જે સંક્ષના ઉભી કરી છે તે બરાબર છે. ( રાજ ખારવેલના પિતાના શબ્દ કરતાં વિશેષ સંગીન પુરા ક્ય એઈએ )-પ્રવૃત્તચક્રના અર્થ માટે જુએ ખારવેલના વૃત્તાંતે.
(૪૮) અન્ય સ્થળે આપણે તેની સાલ ૨૬૩
લેખાવી છે પણ વધારે વારતવિક ૫૬૫ સંભવે છે.
ઉપરના ૧૧, માંથી શુન્યવાળી પાંચ વ્યકિતઓને કાઢી નાખે તે બાકી છે પુરૂષે રહે છે ને તેમાં છઠા તરીકે ખ્યાલ આવે છે તે તેમનું કહેવું છે થાય છે તે આ પ્રમાણે હશે કે ?
(૪૯ ) જુએ ઉપરનું ટી. ૪૬ તથા ૪૮.
(૫૦) ચેદિવંશની આ બધી હકીક્ત માટે આપણે જુદાજ પ્રકરણ લખવાં પડશે તે માટે ત્યાં
જુઓ.
| SR No. | 032483 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1935 |
| Total Pages | 524 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |