Page Text
________________
૧૧૦
સત્તાધીશ
[ પ્રાચીન
પુરૂષ રાજા ઉદયન આવે; એટલે તે શતાનિકનો પુત્ર અને સહસ્ત્રનીક પરણતપને પૌત્ર થયે કહેવાય. અને જૈન ગ્રંથમાં પણ આ પ્રમા. ણે જ તેમને સગપણ સંબંધ૧૬ બતાવાયો છે. એટલે આપણે બાંધેલ અનુમાન હવે સચોટ નિશ્ચયરૂપેજ ગણવો રહે છે.
( શુદ્ધિ બીજી ) નામાવલીમાં ઉદયનને છઠ્ઠો પુરૂષ ગણાવ્યો છે. અને તેને મગધપતિ કુણિકને જમાઈ બતાવી, કૂણિકપુત્ર ઉદાયીન ભદ્રને સમકાલીન લેખવ્યો છે એટલે વત્સ પતિ ઉદયન તે મગધપતિ ઉદાયીનને બનેવી થાય. ત્યાં સુધી તે આપણે સંમત થઈ શકીશું. પણ
જ્યારે વત્સપતિ ઉદયનની બહેનને એટલે રાજા શતાનિકની પુત્રીને, નાગદર્શક ઉર્ફે રાજા નંદિવર્ધન વેરે પરણાવી હતી એમ કહેવામાં આવે, ત્યારે તો તે સાંભળવાને પણ અક્કલ કહ્યું કરતી નથી. કેમકે, જે તેમજ બન્યું હોય તે રાજા નંદિવર્ધન કરતાં તેની રાણીની ઉમર૧૭ અતિ મોટી થઈ જાય, અને તેમ તેવું અસંભવિત કહેવાય. એટલે સારે રસ્તો એજ છે, કે રાજા નંદિવર્ધનને વસ્ત્રપતિ શતાનિકને જમાઈ ન ગણતાં, ૧૮ શતાનિકપુત્ર ઉદયનને જ જમાઈ ગણ.
(ત્રીજી શુદ્ધિ ) નં. ૮ અને ન. ૯ ના રાજાને અનુક્રમે નંદબીજાનો અને નંદ નવમાનો સમકાલીન તરીકે બતાવ્યા છે, અને છેવટે નવમા વસંપતિનું રાજય નવમાનંદે જીતી લીધું એમ કહ્યું છે. આ હકીકત પણ બનવા ગ્ય નથી.
કેમકે આપણે આગળ જઈશું કે૧૯ વત્સદેશ તે રાજા નંદિવર્ધનેજ (એટલે કે નંદ પહેલાએ જ) મગધ દેશ સાથે ભેળવી દીધો છે. અને જે તેમ બન્યું છે તે પછી, ઠેઠ નવમા નંદ સુધી વત્સદેશ ઉપર સ્વતંત્ર રાજાઓ શીરીતે થઈ શકે ! એટલે વધારે બંધબેસતું તેજ ગણી શકાય કે નં. ૮ અને નં. ૯ એમ બંનેનાં રાજ્ય અ૫ સમયી ગણવાં અને તેમને રાજા નંદિવર્ધનનાજ સમકાલીન લેખી, તેના જ હાથે પરાજય પામ્યા લેખવા, અને તેનાજ રાજયે તે દેશ મગધ સાથે ભેળવી દેવામાં આવ્યો ગણવે. વળી નંદિવર્ધને બાહુબળથી પિતાનું રાજ્ય અતિ વિસ્તૃત બનાવી દીધું હોવાથી નંદવંશી રાજાઓમાં તેનું નામ ઝગઝગતા તારા જેવું થઇ પડયું હતું, જેથી કદાચ, મહાનંદ એટલે મેટનંદ અથવા નંદવંશના સ્થાપક હોવાથી પણ તેને મહાનંદ તરીકે, પ્રાચીન ગ્રંથકારોએ વર્ણવી દીધું હશે. આ પ્રમાણે નામોની તથા તેમને લગતી
અન્ય હકીકતની શુદ્ધિ હવે તે દરેકને કરી લીધા બાદ, હવે સમય ગોઠવીશું તેમને પ્રત્યેકને સમય
ગોઠવવાની પણ કિંચિત તજવીજ કરીશું.
( ૧. થી ૫. ) ઉપર જે નામની ટીપ ઉતારવામાં આવી છે તેમાંના પ્રથમના પાંચ વત્સપતિઓ અનુક્રમવાર, શિશુનાગવંશી પ્રથમના પાંચ રાજાઓના સમકાલીનપણે વર્તતા ગણાવ્યા છે. એટલે સહજ કલ્પના કરી લેવાય છે, એકંદરે
( ૧૬ ) જુએ ઉપરનો ડીકા નં. ૧૫ માં આપેલી ચારમાંની પહેલી ઓળખ.
(૧૭) રાજ નંદિવર્ધનની ઉમર અને આયુષ્ય માટે નંદવંશના વર્ણનમાં જુઓ.
( ૧૮ ) જે આપણે બીજી રીતે પણ આગળ
સાબિત કરી શકીશું.
(૧૯) તેમ વસના સિક્કા ઉપર પણ રાજ નદિવર્ધન એટલે નંદપહેલાનું, અને મહાપદ્મ ઉર્ફે નંદબીજાનું ચિન્હ પણ મળી આવે છે ( જુએ શિક્ષાના પ્રકરણમાં )
| SR No. | 032483 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1935 |
| Total Pages | 524 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |