Prachin Bharat Varsh Part 01

SR No.: 032483
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1935
Total Pages: 524
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 150

ભારતવર્ષ ]
રાજ્ય
ગણીએ તે કાંઈ ખોટું ગણાશે નહીં, તેમ તેની ઉમર પણ મરણ સમયે પચાસ ઉપરની થઈ ગઈ હોવી જોઈએ; અથવા લગભગ સાઠ ઉપર પણ થઈ હોય. કેમકે ઈ. સ. પૂ. ૫૨૮ માં રાણુ પ્રભાવતિનીજ ( પ્રસેનજિતના પુત્ર વિદુરથની પુત્રીની) ઉમર ૨૦ થી ૨૨ ની હવા સંભવે છે એટલે તેણીને જન્મ ઇ. સ. પૂ. ૫૫૦ લગભગ થયો તે ઉપરથી તેણીના પિતા–કુમાર વિદુરથને જન્મ ઈ. સ. પૂ. ૫૭૦ આસપાસ ગણાય અને રાજા પ્રસેનજીતનો જન્મ ઈ. સ. પૂ. ૫૯૦ આસપાસ ગણાય, અને તેનું મરણ ઇ. સ. પૂ. ૫૩૦ માં ગોઠવ્યું છે, તે તે ગણત્રીએ તેનું આયુષ્ય ૬૦ વર્ષ કહેવામાં કાંઈ જ હરકત આવી શક્તી નથી. જે સંજોગોમાં તેનું મરણ થયું હતું તે વિશે એક બીજા ગ્રંથકારે જણાવ્યું છે કે તેના પુત્ર વિરૂદ્ધકે તેની સામે બળ ઉઠાવ્યો, જેથી પ્રસેનજિત નાઠો અને રાજગૃહમાં પિતાના જમાઈ ( અહીં મગધપતિ બિંબિસાર કહેવાનો હેતુ છે) ને આશ્રય લેવા આવ્યો, પણ શહેરની ભાગોળે આવ્યો કે થાકયો ભાગ્યો અને ચિંતાગ્રસ્થ અવસ્થામાં મરણું 41791. "His son Viruddhak revolted against him. Prasenjit fled and came down to Rajgriha to seek shelter of his son-in-law but died outside the town tired and careworn »
તેનું મરણ આ પ્રમાણે થયું કે ઉપર લખી ગયા પ્રમાણે તેની રાણી સૂર્યકાંતાએ ઝેર
આપવાથી થયું તે વિશેષ અભ્યાસ અને સંશેધનથી ઠરે તે ખરૂં અત્યારે તે એટલું જ કહેવું બસ છે કે તેને અંત એક રાજાને યોગ્ય ગણાય તેવી સુખી સ્થિતિમાં થયો નહોતો.
વિશેષ શોધખોળથી ( સરખા નીચેનું ટીપણું નં. ૫ર ) માલુમ પડે છે કે તેનું મરણ ઈ. સ. પૂ. પર ૬ માં થયું હતું.
રાજા પ્રસેનજિત વિશે જે કાંઈ જણાવવામાં આવ્યું છે તે આપણે પૃ. ૭૫ થી માંડીને અત્યાર સુધીમાં પ્રસંગોપાત વાચક આગળ ધરી ગયા છીએ અને હવે વિશેષ કાંઈ ન હોવાથી આગળ ચાલીશું.
(૫) વિરૂદ્ધક–કહે છે કે તેને પિતા પ્રસેનજિત એકદા એક શાક્ય કુંવરીને જોઈને મોહિત થઇ ગયો હતો અને તેથી તેણી માટે માગું મોકલ્યું, પણ જ્ઞાતિના આગેવાનોએ જોયું કે આવો અનર્થ થઈ થકશે નહીં, કેમકે રાજા પ્રસેનજિત તથા શાક્ય રાજપુતાના કુટુંબો સગોત્રીઓ થતા હતા અને સગોત્રી કન્યા સાથે લગ્ન તે કરી શકાય તેમ નહોતું. તેમજ રાજા બળવાન હોઈ, તેનું વચન ઠેલીને ઇતરાજી વહેરી લેવી પરવડે તેમ પણ નહોતું. એટલે શાકય કુંવરીની જગ્યાએ કોઈ તેવીજ રૂપવતી દાસીપુત્રીને ગોઠવીને, લગ્નનું કામ પતાવી દીધું. આ રાણીના પેટે કુંવર વિરૂદ્ધકને જન્મ થયો હતો, તેણે પોતાના પિતાની સાથે આ પ્રમાણે છળકપટ કર્યાનું વેર લેવા વિચાર કરી રાખ્યો. અને જ્યારે પિતે ગાદીએ બેઠો, તે બાદ પાંચેક વર્ષે, (એટલે આપણા હિસાબે ઈ. સ. પૂ. ૫૨૦ ના
(૫૦) નીચે જુઓ. તેનું મરણ ઈ. સ. પૂ. ૫૩૦ ને બદલે ઈ. સ. પૂ. ૫૨૬ માં ઠરે છે. આ હિસાબે તેની ઉમર ૬૪ વર્ષની ગણવી રહે છે.
(૫૧) જુએ. અ. હિી. ઈ. ચોથી આવૃત્તિ ૫. ૩૮; તથા હિં. હિ. પૃ. ૪૯