________________
fto
ભારતવર્ષ ]
પરિચય २५ सिंध सौविर सिंघ ( अत्यनवेकल. આ પ્રમાણે રેવરંડ બીલ સાહેબના
પુસ્તકમાં જણાવ્યા મુજબના ૭૦ રાજેનો
ટુંક પરિચય સમજી લેવો. આટલે ભાગ આ બધાં નામો ( દેશનાં તથા રાધા- સ્વતંત્ર રીતે છૂટો પાડી શકાય તેમ હોવાથી, નીનાં ) રેકર્ડઝ ઓફ ધી વેસ્ટર્ન વર્ડ પુ. ૧ તથા એટલેકે વાચક મહાશય તેટલો ભાગ છોડી દઈને ૨ માંથી ઉતાર્યા છે તેથી તે તે જગ્યાની આગળ વધવા માંગતો હોય, તે પણ ઐતિઓળખ પણ મોટા ભાગે તેમાંથીજ લીધી છે. હાસિક રહસ્ય અખંડ પણે જાળવી રખાય તેમ જે પૃ૪ બતાવ્યાં છે તે પણ તેનાંજ છે. જ્યાં છે. તેથી તેટલો ભાગ નાના અક્ષરે લખે છે. બીજો આધાર લેવાયો છે ત્યાં તેવાં પુસ્તકનાં નામ સ્પષ્ટપણે જણાવ્યાં છે. ( સ્પષ્ટપણે
જે કે ઉપરના પૃષ્ઠોમાં વર્ણવાયેલા દેશોમાંથી સમજાય તે માટે નકશે સાથે રાખી તેમાં આંક નં. ૮ નેપાન, નં. ૧૧ વામન, નં. ૧૪ વ્ર, નં. પણ બતાવ્યા છે. )
૧૫ રોતા, નં. ૧૬ વાંદવા, નં. ૧૭ હિંદર, નં. ૧૮
મતલબ કે હાલના કાઠિયાવાડ દ્વીપકલ્પમાં આ ત્રણે રાજ્ય [વલ્લભી, આણંદપુર અને રાષ્ટ] ને સમાવેશ તે વખતે કરાતો હતો.
ના અંતરે વલ્લભીપુરનું રાજ્ય આવે છે. [ઉત્તરને બદલે દક્ષિણ લખવું વ્યાજબી ગણાય. લખતાં ભૂલ થઈ હશે ] કેમકે પૃ. ૬૮ ઉપર વલ્લભરાજ્ય અને આણંદપુરની સીમા બતાવતાં પાછું લખે છે કે, વલ્લભીથી આણંદપુર વાયવ્યમાં ૭૦૦ લી. દૂર છે તેમજ વલ્લભીની પશ્ચિમે ૫૦૦ લી. દૂર સૈરાષ્ટ છે. આ ઉ૫- રથી સ્પષ્ટ સમજાય છે કે દક્ષિણ શબ્દ લખતાં ભૂલથી ઉત્તર શબ્દ લખાય છે.] (પૃ. ૬૬, ટી. ૭૧ ) વળી લેખકના પિતાનાજ શબ્દ પણ મારા મંતવ્યને ટેકા રૂપ છે. જો કે કચ્છની દક્ષિણ દિશામાં જ આવેલું માની શકાય છતાં મૂળ લખાણુમાં, ઉત્તર શબ્દ લખાયેલ છે અને તેથી કરીને વર્તમાનકાળના નીચેનાં સ્થાને, તે સમયના પ્રાંતમાં ગણવાં રહે છે,
[૬૯-૭૦ ] આ બે પ્રાંતની સીમાનું વર્ણન જે પ્રમાણે ગ્રંથમાં લખ્યું છે તે જોતાં, તેનાં સ્થાને, સિંધ દેશની પેલી પાર વાયવ્ય ખૂણે ગણી શકાય. અને તે તો આપણી કક્ષાની બહાર આવે છે એટલે તેનું વર્ણન અત્ર કરવું યોગ્ય નથી ધારતા. જ્યારે ઢાત વિષે જણાવવાનું કે, સર કનિંગહામનું માનવું એમ થાય છે કે ( જૂઓ રે, વે. વ. પુ. ૨, પૃ. ૨૭૭ ટી. ૮૯) તે લોરિયન ઉફે લાકુરા નામનું નગર છે કે જેને મી. મેસને કચ્છમાં આવેલ (જુઓ એાન્ટ જીઓ. ઓફ ઈડીઆ, પૃ. ૩૧૧) કેટેસરથી વાયવ્ય દિશામાં ર૦૦૦ લી. છેટે, ખેજદાર અને કલાકની વચ્ચે આવેલ મુલકમાંનું એક મોટું ભગ્ન સ્થિતિનું શહેર ગયું હતું અને આ કથનને જે સાચું લેખીએ તે તેને સૈવિર દેશને દક્ષિણ પ્રાંત ગણો રહે છે. મારા મત પ્રમાણે તે પાંચાળ દેશનો એક ભાગ છે જોઈએ, કેમ કે તેની રાજધાનીનું નામ અહિ છત્રા નગરી કહી છે અને તે તે સંયુક્ત પ્રાંતમાં, જેને હાલ રામનગર કહે છે તે સ્થાન ગણાય છે.
'(અ) વલ્લભી રાજ્યમાં ગોહિલવાડ, બાબરિયાવાડ,
અને કાઠિયાવાડનો ઘેડે ભાગ.
(બ) આણંદપુરમાં કાઠિયાવાડને થડે ભાગ અને
ઝાલાવાડને આખો પ્રાંત,
(ક) સૈારાષ્ટ્રમાં કાઠિયાવાડ દ્વીપકલ્પને બાકીને ભાગ
(ઉપરના પ્રાંતે બાદ કરતાં જે રહે તે),