________________
रूपोनमादिमं गुरु त्रिर्वर्गयित्वा तदिमान् दश क्षेपान् । लोकाकाशप्रदेशा धर्माधमैकजीवप्रेदशाः ॥८१॥
स्थितिबन्धाध्यवसाया अनुभागा योगच्छेदपरिभागाः । द्वयोश्च समयोः समयाः प्रत्येकनिगोदकाः क्षिप ॥८२॥ पुनः तस्मिंस्त्रिर्वर्गिते परित्तानन्तं लधु तस्य राशीनाम् । अभ्यासे लधु युक्तानन्तमभव्यजीवप्रमाणम् ॥८३॥
ગાથાર્થ:- એ પ્રમાણે સૂત્રમાં કહ્યું છે. અન્યગ્રંથકાર (કર્મગ્રંથકાર) ભગવંતો કહે છે કે, ચોથા જઘન્યયુક્તઅસંખ્યાતાનો એકવાર વર્ગ કરવાથી જઘન્યઅસંખ્યાતઅસંખ્યાતું થાય. વળી જઘન્યમાં ૧ ઉમેરવાથી મધ્યમ થાય અને જઘન્યમાંથી ૧ બાદ કરતાં પૂર્વનું ઉત્કૃષ્ટ થાય. તેનો (જઘન્યઅસંખ્યાતઅસંખ્યાતનો) ત્રણવાર વર્ગ કરીને, તેમાં (૧) લોકાકાશના પ્રદેશ (૨) ધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશ (૩) અધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશ (૪) એકજીવના પ્રદેશ. (૫) સ્થિતિબંધના અધ્યવસાય (૬) રસબંધના અધ્યવસાય (૭) યોગના નિર્વિભાગ અંશો (૮) કાળચક્રના સમયો (૯) પ્રત્યેકજીવના શરીર (૧૦) સાધારણ વનસ્પતિકાયના શરીર ઉમેરીને ફરીથી ત્રણવાર વર્ગ કરતાં જઘન્યપરિત્તઅનંતું આવે. તેનો રાશિઅભ્યાસ કરવાથી જઘન્યયુક્ત અનંતું આવે છે. જઘન્યયુક્તઅનંતી સંખ્યા જેટલા અભવ્યજીવો છે.
વિવેચન :- કર્મગ્રન્થકાર ભગવંતને પણ અનુયોગદ્વારસૂત્રમાં કહ્યાં મુજબ સંખ્યાતાના ૩ ભેદનું સ્વરૂપ અને અસંખ્યાતાના પહેલા-૪ ભેદનું સ્વરૂપ માન્ય છે. એટલે પહેલા સાત ભેદના સ્વરૂપમાં કાંઇ જ મતભેદ નથી પણ આઠમાભેદથી મતભેદ છે.
જઘન્યયુક્ત અસંખ્યાતાનો એકવાર વર્ગ કરવાથી જે સંખ્યા
૩૪૨
