________________
થાય છે. તેથી અપર્યાપ્તસંશીપંચેન્દ્રિયમાં ચોથુગુણઠાણુ પણ હોય છે. એટલે અપર્યાપ્તાવસ્થામાં બાદર એકેન્દ્રિયાદિને પહેલુ-બીજું અને સંશીને પહેલું, બીજું અને ચોથું ગુણઠાણુ હોય છે પણ મિશ્ર કે દેશવિરતિ વગેરે ગુણઠાણા હોતા નથી કારણકે કોઇ પણ જીવ ત્રીજે ગુણઠાણે મરતો નથી તેથી ત્રીજુ ગુણઠાણુ લઇને પરભવમાં જવાનું હોતું નથી. તેથી કોઇપણ જીવને અપર્યાપ્તાવસ્થામાં ત્રીજું ગુણઠાણુ હોતું નથી તેમજ સંજ્ઞીપંચેન્દ્રિયને દેશથી કે સર્વથી હિંસાદિ-પાપપ્રવૃત્તિ નહીં કરવાનું પચ્ચક્ખાણ મરણ સમય સુધી જ હોય છે. એટલે દેશવિરતિ કે સર્વવિરતિ વગેરે ગુણઠાણા મરણ સમય સુધી જ હોય છે. ત્યારપછી તે ગુણઠાણા ચાલ્યા જાય છે. તેથી પરભવમાં જતી વખતે વિગ્રહગતિમાં જીવને નિયમા અવિરતિ હોય છે અને પરભવમાં ઉત્પન્ન થયા પછી પણ સંજ્ઞીને ૮ વર્ષ સુધી દેશિવરતિ કે સર્વવિરતિ વગેરે ગુણઠાણા પ્રાપ્ત થતા નથી. એટલે કોઇપણ જીવને અપર્યાપ્તાવસ્થામાં દેશવિરતિ વગેરે ગુણઠાણા હોતા નથી.
શંકા :- અપર્યાપ્તનામકર્મનો ઉદય મિથ્યાત્વ ગુણઠાણે જ હોય છે. તેથી સર્વે અપર્યાપ્તાજીવોને પહેલું એક જ ગુણઠાણુ હોય છે સાસ્વાદનાદિ ગુણઠાણા હોતા નથી. એટલે અપર્યાપ્તા બાદરએકેન્દ્રિયાદિને બીજુ અને અપર્યાપ્તસંશીપંચેન્દ્રિયને ચોથુગુણઠાણુ કેવી રીતે હોય ?
સમાધાન :- અપર્યાપ્તજીવો ૨ પ્રકારે છે. (૧) લબ્ધિ-અપર્યાપ્ત (૨) કરણ-અપર્યાપ્ત
(૧) જે જીવ અપર્યાપ્તનામકર્મના ઉદયવાળો હોય છે, તે લબ્ધિ-અપર્યાપ્ત કહેવાય છે અને (૨) કોઇ પણ જીવ જ્યાં સુધી સ્વયોગ્ય સર્વપર્યાપ્તિ પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી કરણ-અપર્યાપ્ત કહેવાય છે.
૩૦
