________________
પર્યાપ્ત ગર્ભજમનુષ્યો વધુમાં વધુ ૨૯ આંકડા જેટલા જ હોય છે. પણ જ્યારે સંમૂર્છાિમમનુષ્યો ઉત્પન્ન થાય છે. ત્યારે એકીસાથે અસંખ્યાતા જ ઉત્પન્ન થાય છે. તે વખતે મનુષ્યો અસંખ્યાતા હોય છે. એટલે જ્યારે એકલા પર્યાપ્તગર્ભજમનુષ્યો જ હોય છે. ત્યારે જઘન્યથી સંખ્યાતા મનુષ્ય હોય છે અને જ્યારે ગર્ભજ મનુષ્ય અને સંમૂર્છાિમમનુષ્યો બન્ને હોય છે. ત્યારે ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યાતા મનુષ્ય હોય છે. શાસ્ત્રમાં ઉત્કૃષ્ટથી મનુષ્યની સંખ્યા (૧) કાળથી અને (૨) ક્ષેત્રથી બતાવવામાં આવી છે.
કાળથી અસંખ્યાત અવસર્પિણી અને ઉત્સર્પિણીના જેટલા સમય થાય, તેટલા મનુષ્યો હોય છે અને ક્ષેત્રથી ઘનીકૃતલોકની એક આંગળા જેટલી સૂચિ શ્રેણીમાં જેટલા આકાશપ્રદેશ હોય, તેનું પહેલું, બીજું અને ત્રીજું એમ ત્રણ વર્ગમૂળ કરીને, પહેલા વર્ગમૂળની સાથે ત્રીજા વર્ગમૂળની સંખ્યાનો ગુણાકાર કરવાથી જેટલી સંખ્યા આવે, તેટલી સંખ્યાથી આખી શ્રેણીમાં રહેલા આકાશપ્રદેશની સંખ્યાનો ભાગાકાર કરવાથી જે જવાબ આવે, તેમાંથી એક આકાશપ્રદેશ ઓછો કરવાથી જેટલા આકાશપ્રદેશ રહે, તેટલા મનુષ્યો હોય છે. ઘનીકૃતલોકની સમજુતિ :
લોક ૧૪ રાજ ઉંચો છે. નીચે સાત રાજ પહોળો છે. ત્યાંથી ઉપર તરફ ઘટતા ઘટતા તિર્થાલોક પાસે એક રાજ પહોળો છે. ત્યાંથી વધતા વધતા બ્રહ્મદેવલોકના મધ્યભાગે ૫ રાજ પહોળો છે. ત્યાંથી (૩૧) સુહુપો ય દોઃ વાતો તો સુહુમય હવç gિd |
અંત સેઢી મિત્તે uિળી ૩ સંવેળા રૂ૭ (આવશ્યક નિર્યુક્ત) કાળથી ક્ષેત્ર અત્યંત સૂક્ષ્મ માનવામાં આવ્યું છે. કારણકે અંગુલમાત્રશ્રેણીમાં આ0,0ની સંખ્યા અસંખ્યાતઅવસર્પિણીના સમય જેટલી છે.
હું ૧૬પ
