________________
ર૭૪
તવ પૃચ્છા
અશુભ વિચારોના કારણે ઉત્તરોત્તર ઘટતું રહે, તેને હીયમાન અવધિજ્ઞાન કહેવાય છે. જેમ ઈધન અને વાયુની અલ્પતા (અભાવ)થી અગ્નિની જવાલા ક્રમશઃ ઘટતી જાય છે, તેમ જે અવધિજ્ઞાન ઉત્પત્તિના સમયે અધિક વિસ્તૃત હોવા છતાં પણ પરિણામની શુદ્ધિ ઓછી થવાથી કમશઃ ઘટતું જાય છે, તેને હીયમાન” અવધિજ્ઞાન કહેવાય છે.
પ્રશ્ન ૧૦૩-પ્રતિપાતિ અવધિજ્ઞાન કેને કહે છે?
ઉત્તર-પ્રતિપાતિને અર્થ–પતન પામનારૂં અવધિજ્ઞાન. અર્થાત્ જે અવધિજ્ઞાન થોડે કાળ રહીને સર્વથા નાશ થઈ જાય, તેને પ્રતિપાતિ અવધિજ્ઞાન કહેવાય છે. જેમ તેલના અભાવમાં અથવા વાયુના ઝપાટાથી દીપક
સર્વથા બુઝાઈ જાય છે, તેમ ઉત્પન્ન થયા પછી શીઘ લુપ્ત ' થઈ જાય તે પ્રતિપાતિ અવધિજ્ઞાન છે.
પ્રશ્ન ૧૦૪-અપ્રતિપાદિત અવધિજ્ઞાન કોને કહે છે?
ઉત્તર–જે અવધિજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયા પછી કેવલજ્ઞાનની ઉત્પત્તિના પહેલા એક ક્ષણ સુધી વિદ્યમાન રહે તેને અપ્રતિપાતિ” અવધિજ્ઞાન કહેવાય છે.
પ્રશ્ન ૧૦૫-અવધિજ્ઞાની દ્રવ્યથી કેટલું દેખે છે?
ઉત્તર-દ્રવ્યથી અવધિજ્ઞાની–જઘન્યથી અનંત રૂપી દ્રવ્યોને જાણે-દેખે છે અને ઉત્કૃષ્ટથી બધા રૂપી દ્રવ્યોને જાણે છે અને દેખે છે.
પ્રશ્ન ૧૦૬-ક્ષેત્રથી અવધિજ્ઞાની કેટલું દેખે છે?
